Διδάσκοντες

Δημήτρης Γραμμένος

Ο Δημήτρης Γραμμένος είναι Κύριος Ερευνητής του Ινστιτούτου Πληροφορικής του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας (ΙΤΕ). Διαθέτει περισσότερα από 25 χρόνια πείρας και εξειδίκευσης στον τομέα της Επικοινωνίας Ανθρώπου-Υπολογιστή (HCI) και είναι επίσης πιστοποιημένος αξιολογητής των διεθνών στάνταρ τεστ δημιουργικότητας Torrance Tests of Creative Thinking (TTCT). Έχει σχεδιάσει και υλοποιήσει πολυάριθμα καινοτόμα διαδραστικά συστήματα, πολλά από τα οποία είναι εγκατεστημένα σε κοινόχρηστους χώρους (μουσεία, αεροδρόμια, κέντρα πληροφόρησης, κλπ.) και έχουν χρησιμοποιηθεί από πολλές χιλιάδες άτομα. Έχει περισσότερες από 50 δημοσιεύσεις σε έγκριτα διεθνή επιστημονικά βιβλία, περιοδικά και πρακτικά συνεδρίων. Από το 2014, δημιούργησε τη δραστηριότητα «Σχεδιαστές του Μέλλοντος» στο πλαίσιο της οποίας αναπτύσσει και οργανώνει βιωματικές εμπειρίες που εισάγουν την έννοια και την πρακτική της Δημιουργικότητας και της Δημιουργικής Σκέψης σε παιδιά, γονείς, εκπαιδευτικούς και το ευρύ κοινό. Μέχρι σήμερα, έχει υλοποιήσει περισσότερα από 80 εργαστήρια σε 5 χώρες, στα οποία συμμετείχαν συνολικά πάνω από 9.000 άτομα όλων των ηλικιών. Μαζί με την Ανθή Στρατάκη, έχει δημιουργήσει το διαδραστικό εργαστήριο «Ο GDPR και οι 40 κλέφτες» το οποίο είναι επίσης διαθέσιμο από το Mathesis και από τον Μάρτιο του 2020 κυκλοφορεί ως κόμικ από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης (Λογοτεχνικό Βραβείο Αναγνώστη στην κατηγορία Βιβλίο Γνώσεων 2021).

Ανθή Στρατάκη

Η Ανθή Στρατάκη είναι φυσικός με μεταπτυχιακές σπουδές στη Διοίκηση Ολικής Ποιότητας (TQM). Εργάζεται ως Ειδικός Τεχνικός Επιστήμονας στο ITE, αρχικά ως μέλος του προγράμματος «Hygeianet» και υπεύθυνη έκδοσης του ομώνυμου περιοδικού και αργότερα ως υπεύθυνη του Γραφείου Προγραμμάτων και Προσωπικού του Ινστιτούτου Πληροφορικής του ΙΤΕ. Είναι πιστοποιημένη αξιολογήτρια (Validator & Assessor) του μοντέλου «Επιχειρησιακής Αριστείας» του European Foundation for Quality Management (EFQM Excellence Model), που είναι το πιο ευρέως διαδεδομένο μοντέλο Αριστείας στην Ευρώπη. Είναι επίσης πιστοποιημένη Lead Auditor του προτύπου «BS 7799-2:2002, Information Security Management System» από το British Standard Institution (BSI). Υπήρξε εκπρόσωπος του Ινστιτούτου Πληροφορίκης-ΙΤΕ στο Human Recourse Task Force (HR-TF) του European Research Consortium for Informatics and Mathematics (ERCIM). Έχει συμμετάσχει στη συγγραφή πολλών επιτυχών προτάσεων και παραδοτέων για ευρωπαϊκά έργα του ΙΤΕ, αναλαμβάνοντας το κομμάτι που αφορά στη διοίκηση διαδικασιών, στην ικανοποίηση «πελατών» συστήματος και στη διασφάλιση ποιότητας. Από τον Μάρτιο του 2018, είναι η Υπεύθυνη Προστασίας Δεδομένων (Data Protection Officer) του ΙΤΕ. Μαζί με τον Δημήτρη Γραμμένο, έχει δημιουργήσει το διαδραστικό εργαστήριο «Ο GDPR και οι 40 κλέφτες» το οποίο είναι επίσης διαθέσιμο από το Mathesis και από τον Μάρτιο του 2020 κυκλοφορεί ως κόμικ από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης (Λογοτεχνικό Βραβείο Αναγνώστη στην κατηγορία Βιβλίο Γνώσεων 2021).

Εθελόντρια βοηθός μαθήματος

Συντελεστές παραγωγής

Βιντεοσκόπηση: Νίκος Γκικόπουλος
Μοντάζ: Νίκος Γκικόπουλος
Προγραμματισμός ασκήσεων: Ειρήνη Απέργη

Η βιντεοσκόπηση έγινε το φθινόπωρο του 2022 στο στούντιο του Mathesis στο Ηράκλειο.

Αξιολόγηση του μαθήματος από τους φοιτητές του

Κατά την πρώτη φορά που προσφέρθηκε το μάθημα οι φοιτητές του (139 απαντήσεις) αξιολόγησαν το μάθημα από τα ερωτηματολόγια εξόδου ως εξής:

Είστε ικανοποιημένος απ' αυτό που μάθατε σε σχέση μ' αυτό που περιμένατε;

Πολύ ικανοποιημένος: 81%
Ικανοποιημένος: 16%
Λίγο ικανοποιημένος: 3%
Καθόλου ικανοποιημένος: 1%

Τον Ιούνιο του 2022, υλοποιήθηκε μια πιο συνοπτική εκδοχή του εργαστηρίου, την οποία συνδιοργάνωσαν το ΠΕΚΕΣ Κρήτης, το 1ο και 2ο ΠΕΚΕΣ Ν. Αιγαίου, το Ινστιτούτο Πληροφορικής του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας (ΙΤΕ) και ο Σύλλογος ΨηφιΔα. Στο εργαστήριο συμμετείχαν περίπου 170 εκπαιδευτικοί και κατά μέσο όρο το βαθμολόγησαν με 9,6/10. Τα αναλυτικά αποτελέσματα της αξιολόγησης είναι διαθέσιμα εδώ.

Έγραψαν για το μάθημα

Με πλούσια εμπειρία στο πεδίο της επιστημονικής έρευνας και της τεχνολογίας αλλά και στο πεδίο της εκπαιδευτικής έρευνας με έμφαση στην οργάνωση βιωματικών δράσεων εστιασμένων στην προώθηση της δημιουργικότητας και της δημιουργικής σκέψης η Ανθή Στρατάκη και ο Δημήτρης Γραμμένος μας προσκαλούν, για μια ακόμη φορά, σε ένα ταξίδι έμπνευσης, ενόρασης, δημιουργικότητας και φαντασίας. Το βιωματικό εργαστήριο με τίτλο: «Νέα όνειρα - Εισαγωγή στην Τέχνη των Νέων Μέσων» φέρνει στο επίκεντρο της συζήτησης έννοιες, προβληματισμούς, ανάγκες, δεξιότητες, στάσεις και αξίες της σύγχρονης πραγματικότητας και ζωής προτείνοντας, στον αντίποδα της στείρας, ακαδημαϊκής και χρηστικής εκπαίδευσης και γνώσης, την δημιουργική σκέψη και πράξη, έννοιες άμεσα συνδεδεμένες με το πεδίο των τεχνών και της εικαστικής δημιουργίας.

Στο ευφάνταστο βιωματικό εργαστήριό τους οι δύο ερευνητές προσφέρουν πλούσιες ευκαιρίες υποστήριξης της αποκλίνουσας σκέψης, της επινοητικότητας ως ατομικής και συλλογικής ιδιότητας και εμπειρίας, της κριτικής εξέτασης των ιδεών υπό το πρίσμα της μοναδικότητας. Η ενίσχυση της δημιουργικής αυτοπεποίθησης των συμμετεχόντων, η ενεργοποίηση της ικανότητας της σκέψης έξω από το κουτί, η επαναδιαπραγμάτευση τετριμμένων ιδεών με νέο, ευφάνταστο, πρωτότυπο και δημιουργικό τρόπο, η υποστήριξη της αυτοαποτελεσματικότητας στην επίλυση προβλημάτων αποτελούν βασικούς πυρήνες του πρωτότυπου αυτού βιωματικού εργαστηρίου. Οι ερευνητές καθοδηγούν τους συμμετέχοντες διακριτικά, με έμπνευση, χιούμορ, επιμονή και μεθοδικότητα και τους εμπλέκουν ενεργητικά στη διαδικασία της διερεύνησης, της ανακάλυψης και της μάθησης.

Επιθυμώντας να φέρουν στο προσκήνιο το ιδανικό του ολιστικά μορφωμένου ανθρώπου που είναι υπεύθυνος για την μάθησή του και λειτουργεί συνειδητά και κριτικά προς την κατεύθυνση της πρόσκτησης της γνώσης προτείνουν δραστηριότητες που αξιοποιούν με δημιουργικό τρόπο τόσο την εικαστική εμπειρία όσο και τις δυνατότητες των νέων μέσων, αμφισβητώντας έμπρακτα άγονες πρακτικές της παραδοσιακής εκπαίδευσης. Με έξυπνο και ευφάνταστο τρόπο πρότερες γνώσεις, στάσεις, δεξιότητες και αξίες επαναπροσδιορίζονται καθώς προωθείται μια θετική οπτική που αμφισβητεί την ύπαρξη στεγανών μεταξύ επιστήμης, τέχνης και τεχνολογίας. Η τέχνη δεν αντιμετωπίζεται ως πολυτέλεια ούτε τα νέα μέσα ως άδυτο και απειλή καθώς προτείνονται ευκαιρίες σύμπραξης και επέκτασης της συνέργειας των επιμέρους πεδίων. Η γοητεία που διαχρονικά ασκεί η τέχνη στους επιστήμονες και τους ερευνητές του πεδίου της τεχνολογίας αναδύεται επιβεβαιώνοντας για μια ακόμη φορά με τρόπο πανηγυρικό την δημιουργική σύζευξη των επιμέρους πεδίων ενώ την ανάγκη επαναδιαπραγμάτευσης της εκπαιδευτικής διαδικασίας με βάση τις ανάγκες και τις απαιτήσεις της μετανεωτερικής εποχής που αμφισβητεί κάθε κανονικότητα, προσφέρει ευκαιρίες αναστοχασμού σε κάθε εκπαιδευτικό.
Ελένη Κάρτσακα, Συντονίστρια Εκπαιδευτικού Έργου Εικαστικών Α/θμιας και Β/θμιας Εκπαίδευσης

Το εργαστήριο «Νέα όνειρα-Εισαγωγή στην Τέχνη των Νέων Μέσων» (New Media Art) καλεί τους συμμετέχοντες να εμπλακούν ενεργά στη διαδικασία της μάθησης. Ασκώντας την δημιουργική και κριτική σκέψη τους δομούν προσωπικό νόημα, με τρόπο διαδραστικό, μέσα από τη συνεργασία και την επικοινωνία. Το εργαστήριο προσφέρει ένα μαθησιακό περιβάλλον το οποίο διέπεται από τις αρχές της ισότητας και της αμοιβαιότητας, δίνοντας σε όλες/όλους τη δυνατότητα συμμετοχής μέσω των δικών τους σημείων πρόσβασης (entry points). Είναι μια ανακαλυπτική-διερευνητική διαδρομή για τις νέες δυνατότητες, τα όρια, τη γλώσσα και την πραγματικότητα της Τέχνης των Νέων Μέσων. Εκκινεί από την αποσαφήνιση της ορολογίας, στη συνέχεια διερευνά τα χαρακτηριστικά της Τέχνης των Νέων Μέσων και τα είδη της, και το πως αυτά μπορούν να προωθήσουν τη διδασκαλία δεξιοτήτων μάθησης του 21ου αιώνα. Οι δραστηριότητες του εργαστηρίου είναι αφορμήσεις και παραδείγματα για περισσότερη δημιουργικότητα στην τάξη, ανεξάρτητα από το θέμα διδασκαλίας, φιλοδοξώντας να προωθήσουν τη δημιουργική σκέψη ως καθημερινή συνήθεια στην τάξη. Ο Δημήτρης Γραμμένος και η Ανθή Στρατάκη «συνδέουν» αντικείμενα με τρόπο διαδραστικό, και μας καλούν να εξετάσουμε τα μεταξύ τους σημεία σύνδεσης και πως αυτά επικοινωνούν με τις εμπειρίες των ανθρώπων. Η συμμετοχή στο Εργαστήρι γίνεται μια μοναδική εμπειρία ονείρου.
Σοφία Χάιτα, Συντονίστρια Εκπαιδευτικού Έργου Καλλιτεχνικών ΠΕ08

Παραφράζοντας τα λόγια του εικαστικού Γιάννη Κουνέλλη, ο οποίος σε συνέντευξή του το 2003 είχε πει ότι «…Γι’ αυτό ένας καλλιτέχνης γίνεται καλλιτέχνης. Για τα πράγματα που λείπουν, όχι για τα πράγματα που έχει…», με τη σειρά μου, εν έτει 2022, θα πω ότι ο καλλιτέχνης γίνεται καλλιτέχνης για τα πράγματα που εκλείπουν: για τις ανθρώπινες ελπίδες που τείνουν να χαθούν, για το εικαστικό μυαλό που συνεχώς υποβαθμίζεται, για τα νέα όνειρα που οφείλουν να ξαναγεννηθούν μέσα από τις στάχτες της άγριας σημερινής παγκόσμιας πραγματικότητας του εκφοβισμού και της δυσχέρειας. Το εργαστήριο Νέα Όνειρα καθοδηγεί, χωρίς φλυαρίες, τον οποιονδήποτε θελήσει να δοκιμάσει τη νέα πραγματικότητα των νέων μέσων, για να προσεγγίσει το καλλιτεχνικό κομμάτι του ανθρώπινου νου, με εργαλείο πλέον ξεκάθαρα τη νέα τεχνολογία. Πιο δυνατά, πιο συντεταγμένα με τις σημερινές ταχύτητες, πιο πολλά υποσχόμενο, τόσο για το δημιουργικό, όσο και για το ψυχολογικό κομμάτι της ανθρώπινης φύσης, που πλέον ψάχνει νέα εξελικτικά εργαλεία και μέσα από την εικαστική γλώσσα.
Μυρτώ Κοντομιτάκη, Μουσειολόγος, Ιστορικός Τέχνης

Όσες και όσοι από εμάς τις/τους εκπαιδευτικούς δίνουμε την ευκαιρία στα παιδιά μας να εκφραστούν μέσω της ψηφιακής τεχνολογίας τα βλέπουμε να δημιουργούν ταινίες, κόμικ, animation, να κατασκευάζουν και να προγραμματίζουν αυτοματισμούς και ρομπότ και να παθιάζονται, έστω και αν αυτό κρατά έως το Δημοτικό ή έως το Γυμνάσιο. Αργότερα, κάποια, ελάχιστα, από αυτά τα παιδιά συνεχίζουν…

Θα μπορούσαμε όμως να πούμε ότι αυτά τα παιδιά κάνουν τέχνη χρησιμοποιώντας «νέα μέσα»; Πώς εξελίσσονται τα «νέα μέσα» σήμερα; Πώς συνδέονται με την τέχνη; Πως έχει αξιοποιήσει η ανθρώπινη δημιουργία και έκφραση τα «νέα μέσα» έως τώρα; Τι δυνατότητες μας δίνουν;

Ο Δημήτρης και η Ανθή, μέσα από το συναρπαστικό και διασκεδαστικό εργαστήριο «ΝΕΑ ΟΝΕΙΡΑ: Εισαγωγή στην Τέχνη των Νέων Μέσων» δεν απαντούν μόνο στα παραπάνω ερωτήματα αλλά μας κάνουν να ονειρευτούμε. Μας κάνουν να ονειρευτούμε ότι εμείς οι ίδιοι θα δημιουργήσουμε, ξανά, με νέα «φτυαράκια και τσουγκράνες» σε μια νέα «παραλία», και ότι εμείς οι εκπαιδευτικοί θα μπορέσουμε να διευκολύνουμε τα παιδιά μας να συνεχίζουν να εκφράζονται με τα «νέα μέσα» που αγαπούν και με τα «νέα μέσα» που θα γνωρίσουν και θα αγαπήσουν. Είτε αυτό θα λέγεται τέχνη, είτε όχι.
Γιώργος Πανσεληνάς, PhD Συντονιστής Εκπαιδευτικού Έργου Πληροφορικής
Περιφερειακή Διεύθυνση Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Κρήτης

Είμαι ιδιαίτερα χαρούμενος και ικανοποιημένος που δημιουργήθηκε αυτό το εργαστήριο από τον Δημήτρη και την Ανθή. Μέσα από αυτό, βλέπουμε ότι η Τέχνη δεν περιορίστηκε μόνο στην ακαδημαϊκότητα των σχολών, αλλά συνέχισε να εξερευνά καινούργια μονοπάτια, διευρύνοντας ορίζοντες για το μέλλον - και το μέλλον αν μη τι άλλο είναι η τεχνολογία και η νέα γενιά. Το εργαστήριο είναι πολύ ενδιαφέρον, καθώς συνδυάζει μια βιωματική προσέγγιση με ετερόκλητα στοιχεία, είναι ευχάριστο και προτρεπτικό να το παρακολουθήσεις, παίρνει μια βασική ιδέα και σε προτρέπει να σκεφτείς και να δημιουργήσεις με τις αισθήσεις σου που μπορούν να σε πάνε αρκετά μακριά εφόσον είσαι ένας «συνειδητός ονειροπόλος με νέα Όνειρα».
Ιωάννης Σταθογιάννης, Εικαστικός, MA,BA (Hons) Animation, Time Based and Digital Media,
Υποψήφιος Διδάκτωρ, Τμήμα Πολιτισμικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας Παν. Αιγαίου

Ως εξώφυλλο του μαθήματος επιλέχθηκε ένα εικονίδιο του Adobe Stock, επεξεργασμένο από τους Δημήτρη Γραμμένο και Ανθή Στρατάκη