Περιγραφή του μαθήματος
Οι επαφές ανάμεσα στους διάφορους πολιτισμούς αποτελούν μια από τις σημαντικότερες όψεις της ιστορίας της αρχαιότητας. Είναι αδύνατον να κατανοήσουμε τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό και την ιστορία του αν δεν μελετήσουμε τις πολιτικές, κοινωνικές, οικονομικές και πολιτισμικές αλληλεπιδράσεις ανάμεσα στους αρχαίους Έλληνες και τους άλλους λαούς της Μεσογείου και της Εγγύς Ανατολής.
Το μάθημα αυτό θα καλύψει τις αλληλεπιδράσεις που λάμβαναν χώρα σε τέσσερεις παράλληλους αλλά και αλληλοσυνδεδεμένους κόσμους: τον κόσμο των δικτύων που μετέφεραν αγαθά, ανθρώπους, ιδέες και τεχνολογίες· τον κόσμο των αποικιών που εμφανίζονται κατά μήκος της Μεσογείου και της Μαύρης Θάλασσας· τον κόσμο των αυτοκρατοριών της Εγγύς Ανατολής· και τέλος τον πανελλήνιο κόσμο των εκατοντάδων ελληνικών κοινοτήτων και τα ιδιόμορφα χαρακτηριστικά του. Θα μελετήσουμε πως ο πόλεμος, η θρησκεία, το εμπόριο, τα ταξίδια, η εκμετάλλευση, η περιέργεια και η αναζήτηση μιας καλύτερης ζωής έφεραν σε επαφή ανθρώπους από διαφορετικούς πολιτισμούς, προκάλεσαν έχθρες αλλά και φιλίες, δημιούργησαν νέες ταυτότητες και μορφές υλικού πολιτισμού, και έδωσαν λαβή για νέα ερωτήματα και απαντήσεις στις αρχαίες κοινωνίες.
Στη διάρκεια του μαθήματος θα περιπλανηθούμε από τον Ατλαντικό μέχρι την Ινδία και από την Κριμαία μέχρι το Σουδάν, καλύπτοντας χρονικά μια ολόκληρη χιλιετία, από την αρχαϊκή εποχή μέχρι και το τέλος της ελληνιστικής εποχής. Θα εξετάσουμε πως οι τέσσερις παράλληλοι κόσμοι έθεσαν σε κίνηση διαδικασίες παγκοσμιοποίησης που εμφανίζονται ήδη στην αρχαιότητα. Σε αυτό το πλαίσιο θα εξετάσουμε τόσο το παράδοξο της υιοθέτησης πολλών όψεων του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού από άλλες κοινωνίες της αρχαίας Μεσογείου, όσο και τους ιδιόμορφους τρόπους με τους οποίους οι ξένοι πολιτισμοί επηρέασαν τον ελληνικό πολιτισμό με τη σειρά τους.
Διδάσκων
Κώστας Βλασόπουλος
Ο Κώστας Βλασόπουλος είναι αναπληρωτής καθηγητής στο Τμήμα Ιστορίας-Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης, όπου διδάσκει αρχαία ιστορία από το 2015. Σπούδασε αρχαία ιστορία στα πανεπιστήμια Αθηνών, Κρήτης και Cambridge. Έχει εργαστεί ως διδάσκων στο πανεπιστήμιο του Nottingham (2005-2015) και στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο (2017-). Έχει διατελέσει επισκέπτης καθηγητής στα πανεπιστήμια του Rio de Janeiro, Ouro Preto και Sao Paulo στη Βραζιλία, και επισκέπτης ερευνητής στο Centre for Hellenic Studies (Washington DC). Είναι συνεργαζόμενο μέλος του Ινστιτούτου Μεσογειακών Σπουδών (ΙΜΣ) του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας (ΙΤΕ). Έχει δημοσιεύσει βιβλία και άρθρα για τις διαπολιτισμικές σχέσεις στην αρχαιότητα, την αρχαία πολιτική σκέψη και τη σύγχρονη πρόσληψη της, την κοινωνική και πολιτισμική ιστορία της αρχαίας Ελλάδας, την ιστορία της δουλείας, την ιστορία της βίας, την αρχαία ιστοριογραφία και την ιστορία της μελέτης της αρχαιότητας. Τιμήθηκε το 2012 με το Philip Leverhulme Prize για τη συνεισφορά του στις κλασικές σπουδές.
Συντελεστές
Βιντεοσκόπηση: Δημήτρης Βουδούρης
Μοντάζ: Δημήτρης Βουδούρης
Προγραμματισμός ασκήσεων: Κατερίνα Λιγκοβανλή
Η βιντεοσκόπηση έγινε το καλοκαίρι του 2019 στο στούντιο του Mathesis στο Ηράκλειο.
Με τη δική σας υποστήριξη συνεχίζουμε
Τα μαθήματα του Mathesis προσφέρονται δωρεάν και έτσι θα συνεχίσουν. Μπορείτε να τα παρακολουθήσετε μέχρι τέλους και να συμμετέχετε στα εβδομαδιαία τεστ και την τελική εξέταση. Στα περισσότερα μαθήματα θα σας ζητείται όμως ένα μικρό αντίτιμο –της τάξης των 20€– για την έκδοση της βεβαίωσης επιτυχούς παρακολούθησης, εφόσον βέβαια την δικαιούστε έχοντας εξασφαλίσει την απαιτούμενη ελάχιστη επίδοση του 50%. Για τους ανέργους η βεβαίωση χορηγείται δωρεάν. Από την πλευρά μας θεωρούμε αυτό το μικρό αντίτιμο ως την αναγκαία συμβολή σας για τη συνέχιση της λειτουργίας ενός θεσμού που υπηρετεί δημόσιους σκοπούς χωρίς να δέχεται ούτε ένα ευρώ –άμεσης ή έμμεσης– κρατικής ενίσχυσης. Βασίζεται μόνο σε δωρητική στήριξη —η οποία καλύπτει πλέον μόνο ένα μικρό μέρος των ετήσιων δαπανών του— και εθελοντική εργασία. Η συνέχιση της λειτουργίας του Mathesis απαιτεί λοιπόν και τη δική σας ενεργό στήριξη. Σε αυτό το πνεύμα θεωρούμε αναγκαίο πριν τη συμμετοχή σας στην τελική εξέταση του μαθήματος να αναλάβετε μια ηθική δέσμευση απέναντι στο Mathesis. Ότι αν ολοκληρώσετε επιτυχώς το μάθημα και δικαιούστε τη βεβαίωση παρακολούθησης, θα καταβάλετε το αντίτιμο των 20€ για την απόκτησή της, έστω κι αν δεν έχει μια προφανή χρησιμότητα για σας. Ένα μικρό βήμα για σας, μια αναγκαία συνθήκη όμως για τη δυνατότητα του Mathesis να σας προσφέρει την ποιότητα μαθημάτων που σας προσέφερε μέχρι τώρα.
Σημαντική προσθήκη: Σας ενημερώνουμε επίσης ότι από τον τρέχοντα κύκλο μαθημάτων (Φεβρουάριος 2020) όσοι δεν έχουν εκπληρώσει την ηθική δέσμευση που έχουν αναλάβει σε περισσότερα από 2 μαθήματα των οποίων οι προθεσμίες πληρωμής έχουν λήξει, στα νέα μαθήματα που τυχόν παρακολουθήσουν δεν θα έχουν πρόσβαση στην τελική τους εξέταση, υπό τον όρο βέβαια ότι η μη τήρηση της δέσμευσής τους συνεχίζεται.
