Ένα τέλος, μια αρχή: Ιστορία του Νέου Ελληνισμού, 11ος – 18ος αιώνας (E)

Περιγραφή του μαθήματος

Από τον 11ο αιώνα τα συμπτώματα σταδιακής παρακμής της άλλοτε κραταιάς Βυζαντινής Αυτοκρατορίας γίνονται εμφανή. Οι Σταυροφορίες, η άνοδος της δύναμης τόσο των ιταλικών πόλεων όσο και εκείνης των Σέρβων, των Βουλγάρων και των Τούρκων θα συμβάλουν στην συρρίκνωση και στην —εν μέσω εσωτερικών συγκρούσεων— τελική κατάρρευση μιας κοινωνίας που είχε, για αιώνες, στα κεντρικά χαρακτηριστικά της την ελληνική γλώσσα και την Ορθόδοξη Χριστιανική πίστη. Οι μεγάλοι κερδισμένοι των εξελίξεων, Βενετοί και Οθωμανοί, παρόλη την μεταξύ τους σύγκρουση, θα ελέγξουν ευρείες περιοχές της Ανατολικής Μεσογείου και της Ελληνικής χερσονήσου. Στα πλαίσια αυτά και μέσα από επίπονες διαδικασίες, θα αναδυθούν οι συνιστάμενες της φυσιογνωμίας του Νέου Ελληνισμού.

Το μάθημα απευθύνεται σε όλους. Δεν ζητά παρά εγρήγορση, φιλομάθεια και προσοχή.

Τι θα αναπτυχθεί

Tα κοινωνικά, πολιτικά, ιδεολογικά, οικονομικά χαρακτηριστικά της μακρόσυρτης παρακμής της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας.
Η σημασία της σύγκρουσης Ενωτικών–Ανθενωτικών.
Τα χαρακτηριστικά του διοικητικού συστήματος τόσο των Δυτικών όσο και των Σελτζούκων και των Οθωμανών στις περιοχές ελέγχου τους.
Η προσαρμογή του ελληνικού στοιχείου στις νέες πραγματικότητες: oι ήττες του, οι μεταλλαγές του, οι επιτυχίες του.

Διδάσκουσα

Μαρία Ευθυμίου

Γεννήθηκε στην Λάρισα το 1955.

Σπούδασε στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΕΚΠΑ). Ολοκλήρωσε τους κύκλους των Μεταπτυχιακών της Σπουδών στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης, στο Παρίσι.

Έχει διδαχθεί επτά ξένες γλώσσες.

Από το 1981 ανήκει στο Διδακτικό και Ερευνητικό Προσωπικό του ΕΚΠΑ όπου σήμερα είναι ομότιμη Καθηγήτρια. Από τη θέση αυτή έχει διδάξει, επί 42 χρόνια, χιλιάδες φοιτητές και εποπτεύσει εκατοντάδες σεμιναριακές και μεταπτυχιακές εργασίες, καθώς και διδακτορικά.

Έχει εκπροσωπήσει την Ελλάδα σε Επιτροπές Ιστορίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης ενώ έχει μετάσχει, ως πανεπιστημιακός, σε δεκάδες ατομικές και ομαδικές εκπαιδευτικές δράσεις σχετικές με τη Δευτεροβάθμια και Τριτοβάθμια Εκπαίδευση.

Έχει μετάσχει στο εγχείρημα του Mathesis των Πανεπιστημιακών Εκδόσεων Κρήτης με επτά ενότητες Ελληνικής και Παγκόσμιας Ιστορίας (mathesis.cup.gr).

Από το 2006 διδάσκει στο ευρύ κοινό δωρεάν, σχεδόν καθημερινά, σε εσπερινή βάση, σε ολόκληρη την Ελλάδα -και σε φυλακές και Κέντρα Απεξάρτησης- κύκλους Παγκόσμιας και Ελληνικής Ιστορίας. Τα μαθήματα αυτά έχουν παρακολουθήσει δεκάδες χιλιάδες άτομα.

Την άνοιξη του 2016, στα πλαίσια συνεργασίας του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών και του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, δίδαξε στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών έναν κύκλο 19 τρίωρων μαθημάτων Παγκόσμιας Ιστορίας (καταγεγραμμένα στο blod.gr).

Έχει συγγράψει και επιμεληθεί έξι βιβλία Ιστορίας. Παραλλήλως έχουν δημοσιευθεί περισσότερα από ογδονταπέντε άρθρα της (σε περιοδικά Ιστορίας, Πρακτικά Συνεδρίων Ιστορίας, ένθετα Ιστορίας) καθώς και παρεμβάσεις και τοποθετήσεις της, περί τα πανεπιστημιακά και κοινωνικά, στον ημερήσιο και περιοδικό ελληνικό Τύπο.

Έχει αποδώσει στα ελληνικά ποιήματα της μεγάλης ποιήτριας Raquel Angel–Nagler, σε τέσσερα βιβλία ποίησης που έχουν εκδοθεί από τις εκδόσεις ΣΜΙΛΗ.

Κατά το έτος 2013 τιμήθηκε με το “Βραβείο Εξαίρετης Πανεπιστημιακής Διδασκαλίας εις μνήμην Β. Ξανθόπουλου–Στ. Πνευματικού”.

Είναι μητέρα δύο ξεχωριστών ανδρών, του Γιωργή και του Ρήγα Χατζηλάκου, και γιαγιά της Μάγιας, της Έλενας, της Δανάης και της Δάφνης.

Είχε την ευλογία να είναι θυγατέρα δύο ακέραιων ανθρώπων, της Χριστίνας και του Δημήτρη Ευθυμίου˙ αδελφή ενός αγαπημένου αδελφού, του Πέτρου˙ μαθήτρια ενός σπουδαίου πανεπιστημιακού δασκάλου και ιστορικού, του Βασ. Βλ. Σφυρόερα.

Τέλος, έχει την τιμή να συγκαταλέγεται στον κύκλο των φίλων δεκάδων ζεστών, ουσιαστικών, αυθεντικών, ταλαντούχων, δημιουργικών, δοτικών και φωτεινών ανθρώπων-φίλων, συγγενών, συνορειβατών, συγκωπηλατών, συγχορευτών, συντραγουδιστών, συνοραματιστών, συνσυζητητών, συναδέλφων.

Εθελόντριες βοηθοί μαθήματος

Λεμονιά Μανώλα (Lemonia9), Εκπαιδευτικός.
Αργυρώ Παπαδημητροπούλου (Asimenia), Ιδιωτική υπάλληλος.
Κατερίνα Πασίση (kpasisi), Eκπαιδευτικός, Kαθηγήτρια της ελληνικής ως ξένης γλώσσας.

Συντελεστές

Βιντεοσκόπηση: Νίκος Γκικόπουλος
Μοντάζ, προγραμματισμός ασκήσεων: Νίκος Γκικόπουλος, Δημήτρης Αγγελάκης.

Η βιντεοσκόπηση έγινε τον Ιούλιο του 2015 στο στούντιο του Mathesis στο Ηράκλειο.

Ευχαριστίες

Ευχαριστούμε την Εκδοτική Αθηνών για το δικαίωμα χρήσης χαρτών από το έργο Ιστορία του Ελληνικού Έθνους που ευγενώς μας παραχώρησε.

Με τη δική σας υποστήριξη συνεχίζουμε

Τα μαθήματα του Mathesis προσφέρονται δωρεάν και έτσι θα συνεχίσουν. Μπορείτε να τα παρακολουθήσετε μέχρι τέλους και να συμμετέχετε στα εβδομαδιαία τεστ και την τελική εξέταση. Στα περισσότερα μαθήματα θα σας ζητείται όμως ένα μικρό αντίτιμο –της τάξης των 20€– για την έκδοση της βεβαίωσης επιτυχούς παρακολούθησης, εφόσον βέβαια την δικαιούστε έχοντας εξασφαλίσει την απαιτούμενη ελάχιστη επίδοση του 50%. Για τους ανέργους η βεβαίωση χορηγείται δωρεάν. Από την πλευρά μας θεωρούμε αυτό το μικρό αντίτιμο ως την αναγκαία συμβολή σας για τη συνέχιση της λειτουργίας ενός θεσμού που υπηρετεί δημόσιους σκοπούς χωρίς να δέχεται ούτε ένα ευρώ –άμεσης ή έμμεσης– κρατικής ενίσχυσης. Βασίζεται μόνο σε δωρητική στήριξη —η οποία καλύπτει πλέον μόνο ένα μικρό μέρος των ετήσιων δαπανών του— και εθελοντική εργασία. Η συνέχιση της λειτουργίας του Mathesis απαιτεί λοιπόν και τη δική σας ενεργό στήριξη. Σε αυτό το πνεύμα θεωρούμε αναγκαίο πριν τη συμμετοχή σας στην τελική εξέταση του μαθήματος να αναλάβετε μια ηθική δέσμευση απέναντι στο Mathesis. Ότι αν ολοκληρώσετε επιτυχώς το μάθημα και δικαιούστε τη βεβαίωση παρακολούθησης, θα καταβάλετε το αντίτιμο των 20€ για την απόκτησή της, έστω κι αν δεν έχει μια προφανή χρησιμότητα για σας. Ένα μικρό βήμα για σας, μια αναγκαία συνθήκη όμως για τη δυνατότητα του Mathesis να σας προσφέρει την ποιότητα μαθημάτων που σας προσέφερε μέχρι τώρα.

Σημαντική προσθήκη: Σας ενημερώνουμε επίσης ότι όσοι δεν έχουν εκπληρώσει την ηθική δέσμευση που έχουν αναλάβει σε περισσότερα από 2 μαθήματα των οποίων οι προθεσμίες πληρωμής έχουν λήξει, στα νέα μαθήματα που τυχόν παρακολουθήσουν δεν θα έχουν πρόσβαση στην τελική τους εξέταση, υπό τον όρο βέβαια ότι η μη τήρηση της δέσμευσής τους συνεχίζεται.