Περιγραφή μαθήματος
Το μάθημα αυτό παρακολουθεί την ιστορική εξέλιξη του ελληνικού και εξελληνισμένου κόσμου από την εποχή που ο Αλέξανδρος ηγήθηκε μιας πανελλήνιας συμμαχίας για τον τελικό πόλεμο κατά των Περσών (334 π.Χ.) ως την εποχή που ένας ρωμαίος φιλέλληνας αυτοκράτορας ίδρυσε το Πανελλήνιον, ένα συνέδριο που φιλοδοξούσε να συνενώσει όλους τους Έλληνες (132 μ.Χ.). Παραδοσιακά, η ελληνιστική εποχή τελειώνει με την κατάλυση του τελευταίου ελληνιστικού βασιλείου, της Πτολεμαϊκής Αιγύπτου, το 30 π.Χ. Στο μάθημα αυτό όμως θεωρούμε ότι και οι δύο πρώτοι αιώνες της αυτοκρατορικής εποχής αποτελούν άμεση συνέχεια των εξελίξεων που εγκαινιάζονται με τις κατακτήσεις του Αλεξάνδρου. Για αυτή τη χρονική περίοδο εισάγουμε τον όρο «Μακρά Ελληνιστική Εποχή».
Στο μάθημα εξετάζονται τα πολιτικά και στρατιωτικά γεγονότα που δημιούργησαν τον ελληνιστικό κόσμο και οδήγησαν στην οργάνωση των ελληνιστικών βασιλείων.
Παρουσιάζονται οι ατέρμονες πόλεμοι των κρατών, ο τρόπος που αντιμετωπίζουν μια εισβολή Γαλατών και το πώς βασίλεια και ομοσπονδίες προκαλούν ρωμαϊκές επεμβάσεις μέχρι την οριστική κατάκτηση της Ελλάδας. Παράλληλα με την περιληπτική αφήγηση των βασικών σταθμών της ιστορικής πορείας των ελληνιστικών κρατών ως την κατάλυση της ανεξαρτησίας τους και την ένταξή τους στη ρωμαϊκή αυτοκρατορία, θα εξεταστούν βασικά στοιχεία των πολιτικών θεσμών, της κοινωνίας, του πολιτισμού και της θρησκείας, όπως η τεράστια διάδοση πόλεων και η παράλληλη υποχώρηση των δημοκρατικών πολιτευμάτων, η άνοδος μιας τάξης «πρώτων» και «αρίστων» ανδρών που εκμεταλλευόμενοι τον πλούτο και τις ευεργεσίες τους μονοπωλούν την εξουσία, οι βασικές κοινωνικές συγκρούσεις και οι αλλαγές στη θέση των δούλων και των γυναικών, η αναζήτηση προσωπικής επαφής με το θείο και η διάδοση νέων θρησκειών.
Στην περίοδο που εξετάζει το μάθημα αυτό, η ελληνική γλώσσα γίνεται και παραμένει γλώσσα επικοινωνίας και ο ελληνικός πολιτισμός, σε σύζευξη με τη ρωμαϊκή αυτοκρατορία, μετασχηματίζεται σταδιακά σε έναν οικουμενικό πολιτισμό. Η περίοδος αυτή είναι όμως και μια περίοδος πρώιμης παγκοσμιοποίησης. Πολλά φαινόμενα, όπως η δημιουργία μεγάλων αστικών κέντρων, ο κοσμοπολιτισμός, η τεχνολογική ανάπτυξη, η πολυπολιτισμικότητα, η ηγεμονία μεγάλων δυνάμεων, η υπονόμευση δημοκρατικών θεσμών, η θεατρική συμπεριφορά πολιτικών προσώπων, η μετανάστευση και η θρησκευτική αναζήτηση, δίνουν πολλά ερεθίσματα για σύγχρονο προβληματισμό.
Διδάσκων
Άγγελος Χανιώτης
Ο Άγγελος Χανιώτης, μετά από σπουδές στα Πανεπιστήμια Αθηνών και Χαϊδελβέργης, διετέλεσε Καθηγητής Αρχαίας Ιστορίας στα Πανεπιστήμια της Νέας Υόρκης (1994-98) και Χαϊδελβέργης (1998-2006), Αντιπρύτανης του Πανεπιστημίου Χαϊδελβέργης (2001-06) και Εταίρος του All Souls College της Οξφόρδης (2006-10). Από το 2010 κατέχει την έδρα Αρχαίας Ιστορίας και Κλασσικών Σπουδών στο Ινστιτούτο Ανωτάτων Σπουδών στο Πρίνστον. Το πλούσιο συγγραφικό του έργο συμβάλλει κυρίως στην έρευνα της κοινωνίας και του πολιτισμού στον ελληνιστικό κόσμο και στις ελληνόφωνες επαρχίες της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, μελετώντας ζητήματα που αφορούν την ιστορική μνήμη, τη δημιουργία ταυτοτήτων, τις κοινωνικές διαστάσεις της θρησκείας, τη θεατρικότητα στο δημόσιο βίο, το συναίσθημα, τον πόλεμο και τη σημασία των αρχαιογνωστικών επιστημών στο σημερινό κόσμο. Έχει τιμηθεί μεταξύ άλλων με το Βραβείο Νίκου Σβορώνου (1991), το Βραβείο Διδασκαλίας του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης (1997), το Κρατικό Βραβείο Έρευνας της Βάδης-Βυρτεμβέργης (2000), το βραβείο έρευνας του Ιδρύματος Χούμπολτ (2014), και στην Ελλάδα με το Κρατικό Βραβείο Λογοτεχνίας στην κατηγορία του Δοκιμίου (2010) για το βιβλίο του Θεατρικότητα και δημόσιος βίος στον ελληνιστικό κόσμο (ΠΕΚ, 2009). Το 2013 ο Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας του απένειμε το παράσημο του Ταξιάρχη του Φοίνικα.
Εθελόντρια βοηθός μαθήματος:
- Κατερίνα Πασίση (kpasisi), Eκπαιδευτικός, Kαθηγήτρια της ελληνικής ως ξένης γλώσσας.
Συντελεστές
Βιντεοσκόπηση: Νίκος Γκικόπουλος
Mοντάζ, προγραμματισμός ασκήσεων: Νίκος Γκικόπουλος, Δημήτρης Αγγελάκης.
Η βιντεοσκόπηση έγινε στις αρχές Σεπτεμβρίου του 2015 στο στούντιο του Mathesis στο Ηράκλειο.
Ευχαριστίες
Ευχαριστούμε την Εκδοτική Αθηνών για το δικαίωμα χρήσης χαρτών από το έργο Ιστορία του Ελληνικού Έθνους που ευγενώς μας παραχώρησε.
Με τη δική σας υποστήριξη συνεχίζουμε
Τα μαθήματα του Mathesis προσφέρονται δωρεάν και έτσι θα συνεχίσουν. Μπορείτε να τα παρακολουθήσετε μέχρι τέλους και να συμμετέχετε στα εβδομαδιαία τεστ και την τελική εξέταση. Στα περισσότερα μαθήματα θα σας ζητείται όμως ένα μικρό αντίτιμο –της τάξης των 20€– για την έκδοση της βεβαίωσης επιτυχούς παρακολούθησης, εφόσον βέβαια την δικαιούστε έχοντας εξασφαλίσει την απαιτούμενη ελάχιστη επίδοση του 50%. Για τους ανέργους η βεβαίωση χορηγείται δωρεάν. Από την πλευρά μας θεωρούμε αυτό το μικρό αντίτιμο ως την αναγκαία συμβολή σας για τη συνέχιση της λειτουργίας ενός θεσμού που υπηρετεί δημόσιους σκοπούς χωρίς να δέχεται ούτε ένα ευρώ –άμεσης ή έμμεσης– κρατικής ενίσχυσης. Βασίζεται μόνο σε δωρητική στήριξη —η οποία καλύπτει πλέον μόνο ένα μικρό μέρος των ετήσιων δαπανών του— και εθελοντική εργασία. Η συνέχιση της λειτουργίας του Mathesis απαιτεί λοιπόν και τη δική σας ενεργό στήριξη. Σε αυτό το πνεύμα θεωρούμε αναγκαίο πριν τη συμμετοχή σας στην τελική εξέταση του μαθήματος να αναλάβετε μια ηθική δέσμευση απέναντι στο Mathesis. Ότι αν ολοκληρώσετε επιτυχώς το μάθημα και δικαιούστε τη βεβαίωση παρακολούθησης, θα καταβάλετε το αντίτιμο των 20€ για την απόκτησή της, έστω κι αν δεν έχει μια προφανή χρησιμότητα για σας. Ένα μικρό βήμα για σας, μια αναγκαία συνθήκη όμως για τη δυνατότητα του Mathesis να σας προσφέρει την ποιότητα μαθημάτων που σας προσέφερε μέχρι τώρα.
Σημαντική προσθήκη: Σας ενημερώνουμε επίσης ότι από τον επόμενο κύκλο μαθημάτων (Φεβρουάριος 2020) όσοι δεν έχουν εκπληρώσει την ηθική δέσμευση που έχουν αναλάβει σε περισσότερα από 2 μαθήματα των οποίων οι προθεσμίες πληρωμής έχουν λήξει, στα νέα μαθήματα που τυχόν παρακολουθήσουν δεν θα έχουν πρόσβαση στην τελική τους εξέταση, υπό τον όρο βέβαια ότι η μη τήρηση της δέσμευσής τους συνεχίζεται.
