Ευχαριστίες
Η δημιουργία του παρόντος μαθήματος έγινε με τη συνεργασία της Περιφέρειας Κρήτης. Εκφράζουμε την ευγνωμοσύνη μας προς την Περιφέρεια Κρήτης για τη γενναιόδωρη υποστήριξή της στο έργο και τον σκοπό του Mathesis.
Περιγραφή του μαθήματος
Συνήθως συνδέουμε την αρχαία δημοκρατία με το πολίτευμα της Αθήνας στον «χρυσό αιώνα» του Περικλή. Η Αθηναϊκή Δημοκρατία του 5ου π.Χ. αιώνα ήταν όμως μόνο ένα σύντομο επεισόδιο μιας μακραίωνης εξέλιξης της πολιτειακής οργάνωσης στην αρχαία Ελλάδα, που αρχίζει στην προ-ομηρική εποχή και συνεχίζεται ως και την εποχή της ρωμαιοκρατίας. Το μάθημα αυτό εξετάζει τη σταδιακή αλλαγή της θέσης του «δήμου» (του λαού, των πολιτών) από την εποχή των μυκηναϊκών κειμένων της Γραμμικής Γραφής Β, στα οποία o «δάμος» πρωτοεμφανίζεται ως οργανωμένη κοινότητα, έως τον 3ο μ.Χ. αιώνα, όταν ο δήμος των ελληνικών πόλεων της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας αποτελεί παράγοντα πίεσης προς την εξουσία.
Εξετάζονται η ιστορική εξέλιξη των πολιτευμάτων από τη βασιλεία, μέσω της αριστοκρατίας και της τιμοκρατίας, προς την κλασική δημοκρατία, τις μετριοπαθείς δημοκρατίες των ελληνιστικών χρόνων και τις ολιγαρχίες των αυτοκρατορικών χρόνων. Παρουσιάζονται τα βασικά θεμέλια της πολιτειακής οργάνωσης, οι θεσμοί των δημοκρατικών πολιτευμάτων (εκκλησία του δήμου, βουλή, άρχοντες, δικαστήρια, πολιτικά δικαιώματα), ιδίως στην Αθήνα της κλασικής εποχής, η αρχαία κριτική στη δημοκρατία, οι παράγοντες που οδήγησαν στον ενισχυμένο ρόλο των ελίτ σε μετριοπαθείς δημοκρατίες κατά την ελληνιστική εποχή, ο περιορισμός των δημοκρατικών θεσμών κατά την αυτοκρατορική εποχή και οι δυνατότητες που είχε ο δήμος να ασκεί πίεση στη σχεδόν κληρονομική ολιγαρχία που ασκούσε την εξουσία.
Διδάσκων
Άγγελος Χανιώτης
O Άγγελος Χανιώτης είναι Καθηγητής Αρχαίας Ιστορίας στο Institute for Advanced Study του Princeton. Σπούδασε αρχαία ιστορία, αρχαιολογία και κλασική φιλολογία στα Πανεπιστήμια Αθηνών και Χαϊδελβέργης. Έχει διδάξει αρχαία ιστορία στο Πανεπιστήμιο της Χαϊδελβέργης (του οποίου διετέλεσε αντιπρύτανης), στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης, στην Ecole Pratique des Hautes Etudes και στο All Souls College της Οξφόρδης και είναι επισκέπτης καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Βορειοανατολικής Κίνας. Οι έρευνές του σχετίζονται με την κοινωνία, τη θρησκεία και την ιστορία των ιδεών στην αρχαία Ελλάδα, κυρίως στην ελληνιστική εποχή. Έχει δημοσιεύσει περισσότερες από 300 μελέτες σε διεθνή περιοδικά και πρακτικά συνεδρίων και έχει εκδώσει πολλούς συλλογικούς τόμους. Τα σημαντικότερα βιβλία του είναι τα: «Ιστοριογραφία και ιστορικοί στις αρχαίες ελληνικές επιγραφές» (Στουτγάρδη 1988), «Οι συμβάσεις μεταξύ κρητικών πόλεων στην ελληνιστική εποχή» (Στουτγάρδη 1996), «Αρχαία Κρήτη» (Μόναχο 2004), «Ελληνιστικοί πόλεμοι: Πολιτιστική και κοινωνική ιστορία» (Οξφόρδη 2005) και «Η εποχή των κατακτήσεων: Ο ελληνικός κόσμος από τον Αλέξανδρο στον Αδριανό» (Λονδίνο 2018). Έχει τιμηθεί με το Βραβείο Νίκου Σβορώνου (1991), με το Βραβείο Διδασκαλίας του Παν/μίου της Νέας Υόρκης (1997), με το Κρατικό Βραβείο Έρευνας Βάδης-Βυρτεμβέργης (2001), το Βραβείο έρευνας του Ιδρύματος Χούμπολτ (2015) κ.ά. Το βιβλίο του «Θεατρικότητα και δημόσιος βίος στον ελληνιστικό κόσμο» (ΠΕΚ 2009) τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Δοκιμίου-Κριτικής για το 2010. Είναι επίτιμος διδάκτορας πολλών πανεπιστημίων και αντεπιστέλλον μέλος της Ακαδημίας Αθηνών, της Ακαδημίας της Χαϊδελβέργης και της Ακαδημίας της Φινλανδίας. Το 2013 του απενεμήθη το παράσημο του Ταξιάρχη του Φοίνικα.
Εθελόντριες βοηθοί μαθήματος
Λεμονιά Μανώλα (Lemonia9), Εκπαιδευτικός.
Αργυρώ Παπαδημητροπούλου (Asimenia), Ιδιωτική υπάλληλος.
Κατερίνα Πασίση (kpasisi), Eκπαιδευτικός, Kαθηγήτρια της ελληνικής ως ξένης γλώσσας.
Συντελεστές
Βιντεοσκόπηση: Έλενα Κολλάτου
Μοντάζ: Έλενα Κολλάτου
Προγραμματισμός Ασκήσεων: Έλενα Κολλάτου, Δημήτρης Βουδούρης
Εθελοντικός υποτιτλισμός: Mαρία Μπενέτου (Rico), Αργυρώ Παπαδημητροπούλου (Asimenia)
Η βιντεοσκόπηση πραγματοποιήθηκε το καλοκαίρι του 2021 στην Αθήνα.
Ως εικονίδιο του μαθήματος επιλέχθηκε ο πίνακας του Philipp von Foltz Ο Περικλής αγορεύων στην Πνύκα, ο οποίος βρίσκεται στο Maximilianeum του Μονάχου.
Αξιολόγηση του μαθήματος από τους φοιτητές του
Κατά την πρώτη φορά που προσφέρθηκε το μάθημα οι φοιτητές του (427 απαντήσεις) αξιολόγησαν το μάθημα από τα ερωτηματολόγια εξόδου ως εξής:
Είστε ικανοποιημένος απ' αυτό που μάθατε σε σχέση μ' αυτό που περιμένατε;
Πολύ ικανοποιημένος: 78%
Ικανοποιημένος: 21%
Λίγο ικανοποιημένος: 1%
Καθόλου ικανοποιημένος: 0%
Έγραψαν για το μάθημα
Ήταν ένα απολαυστικό δώρο σκέψης και προβληματισμού.
-Μαριλένα Μ.
Αισθάνομαι εξαιρετικά τυχερή, διότι μέσα από τις διαλέξεις διακεκριμένων επιστημόνων μού δίνεται η ευκαιρία να διευρύνω και να επικαιροποιήσω τις όποιες γνώσεις μου πέρα απ' ό,τι προσδοκούσα.
-Ιωάννα Γ.
Το μάθημα με βοήθησε να ξεκαθαρίσω πράγματα που είχα λιγο-πολύ συγκεχυμένα στο μυαλό μου για το θέμα αυτό. Οι πληροφορίες που δίνονται είναι στοχευμένες και δεν τις βρίσκει κανείς εύκολα σε συνήθεις πηγές. Επίσης, ο παραλληλισμός με το σήμερα, είναι πολύ χρήσιμος.
-Νικόλαος Φ.
Ευχαριστούμε το Mathesis και ιδιαιτέρως τον κύριο Χανιώτη για το μάθημα, που ήταν μεστό νέων γνώσεων και γόνιμων προβληματισμών. Αυτό που εκτιμώ και θαυμάζω πάντοτε στα μαθήματά του είναι το ότι συνδέει με πολύ εύστοχο τρόπο την ιστορική περίοδο που αναλύει με τη σύγχρονη πραγματικότητα, αναδεικνύοντας με τον καλύτερο τρόπο τη σημασία που έχει η γνώση της ιστορίας στην καθημερινή μας ζωή.
-Λήδα Κ.
Σας ευχαριστώ πολύ, κύριε Χανιώτη, για το τόσο ωραίο και ζωντανό μάθημα. Γεμάτο παραδείγματα, πηγές, συνδέσεις και συγκρίσεις, ένα πραγματικό μάθημα δημοκρατίας.
-Ευμορφία Σ.
Ευχαριστούμε πολύ το Mathesis και τον κ. Χανιώτη για την τόσο υπέροχη παρουσίαση των θεσμών των δημοκρατιών στην Αρχαία Ελλάδα καθώς και για την ευκαιρία των λεπτομερών διευκρινίσεων σε διάφορα θέματα, με λόγο γλαφυρό και λεπτομερή.
-Κωνσταντίνα Σ.
Ο κ. Χανιώτης ήταν εξαιρετικός γνώστης του αντικειμένου, πρωτότυπος εξεταστής και "χουβαρντάς" με τον χρόνο του προς εμάς και με τα αποσπάσματα από τα προς έκδοση βιβλία του. Ανυπομονώ για το επόμενο μάθημά του.
-Γιώργος Μ.
Bασικές πληροφορίες, αν αυτό είναι το πρώτο σας μάθημα!
Το μάθημα απευθύνεται σε κάθε ενδιαφερόμενο πολίτη, μπορείτε δηλαδή να γραφτείτε χωρίς να υπάρχει κάποιο προαπαιτούμενο.
To μάθημα είναι βιντεοσκοπημένο και ασύγχρονο. Μπορείτε συνεπώς να το παρακολουθήσετε στην πλατφόρμα μας τις ημέρες και ώρες που επιθυμείτε. Το μάθημα έχει διάρκεια πέντε εβδομάδων και κάθε εβδομάδα προστίθενται νέες ενότητες τις οποίες μπορείτε, όπως αναφέραμε, να δείτε στο πρόγραμμά σας.
Το μάθημα, πέρα από το διδακτικό υλικό, περιλαμβάνει εβδομαδιαία τεστ και μία τελική εξέταση. Η συμπλήρωση των τεστ γίνεται και αυτή στο δικό σας πρόγραμμα, εντός κάποιων εβδομαδιαίων συνήθως προθεσμιών. Η συμμετοχή στα τεστ είναι βεβαίως στη δική σας ευχέρεια. Αν όμως επιθυμείτε την έκδοση βεβαίωσης επιτυχούς παρακολούθησης, θα χρειαστεί να συμμετέχετε στην τελική εξέταση και στα περισσότερα τουλάχιστον τεστ.
Τα μαθήματα του Mathesis προσφέρονται δωρεάν και έτσι θα συνεχίσουν. Μπορείτε να τα παρακολουθήσετε μέχρι τέλους και να συμμετέχετε στα εβδομαδιαία τεστ και την τελική εξέταση. Εάν επιθυμείτε τη βεβαίωση επιτυχούς παρακολούθησης θα σας ζητείται όμως ένα μικρό αντίτιμο –της τάξης των 20€– για την έκδοση της, μετά την υποβολή της τελικής σας εξέτασης. Εάν δεν υποβάλετε την τελική σας εξέταση –ή αν την υποβάλετε, αλλά δεν περάσετε το μάθημα– δεν υπάρχει κάποια υποχρέωση πληρωμής. Για τους άνεργους η βεβαίωση χορηγείται δωρεάν.
Αν έχετε ήδη λογαριασμό στο Mathesis, αρκεί να συνδεθείτε στο Mathesis με το email που έχετε ήδη δηλώσει, και στη συνέχεια να γραφτείτε στο μάθημα. Αν δεν έχετε λογαριασμό στο Mathesis, θα χρειαστεί προηγουμένως να δημιουργήσετε έναν. Αν τυχόν χρειαστείτε βοήθεια για την εγγραφή σας στο μάθημα ή στην πλατφόρμα του Mathesis, μπορείτε να δείτε εδώ τις σχετικές οδηγίες.
