Περιγραφή του μαθήματος
Συχνά, φανταζόμαστε τους αρχαίους προγόνους μας ως ανθρώπους αφοσιωμένους αποκλειστικά στη φιλοσοφία, την τέχνη, ίσως κάποιες φορές και τον πόλεμο. Όμως, η καθημερινότητα στον αρχαίο κόσμο είχε πολλές περισσότερες πτυχές. Οι αρχαίοι Έλληνες αναζητούσαν τη διασκέδαση, διηγούνταν φανταστικές ιστορίες, πίστευαν σε παράξενα πράγματα –ή και ειρωνεύονταν όσους πίστευαν σε αυτά– και ασφαλώς δεν έλειπε από τη ζωή τους το σεξ. Στο μάθημα αυτό, θα συναντήσουμε μονομάχους, πόρνες και ευνούχους, μάγους και φαντάσματα, κομπογιαννίτες και τους επικριτές τους, πρωτοχριστιανούς και εθνικούς. Οι συμπεριφορές και οι νοοτροπίες των προγόνων μας στην ύστερη αρχαιότητα μπορεί να μας εκπλήξουν, να μας κάνουν να γελάσουμε, να θυμώσουμε ή και να σοκαριστούμε. Σίγουρα όμως θα μας βοηθήσουν να δούμε με διαφορετικό μάτι τον αρχαίο κόσμο – και ίσως μαζί και τον σύγχρονο.
Διδάσκοντες
Βάιος Λιαπής
Ο Βάιος Λιαπής είναι Καθηγητής στο Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Θεατρικών Σπουδών του Ανοικτού Πανεπιστημίου Κύπρου. Σπούδασε κλασική φιλολογία στα Πανεπιστήμια Αθηνών και Γλασκώβης. Έχει διδάξει, ως μέλος του ακαδημαϊκού προσωπικού, στα Πανεπιστήμια Κύπρου, Μοντρεάλ και Πατρών και, ως επισκέπτης καθηγητής, στην École Normale Supérieure (Παρίσι). Έχει διατελέσει μέλος του Institute for Advanced Study (Princeton) και επισκέπτης ερευνητής στα Πανεπιστήμια του Princeton, του Cincinnati και του Toronto. Έχει δημοσιεύσει μονογραφίες και άρθρα σχετικά με την τραγωδία του 5ου και του 4ου αιώνα π.Χ., την αρχαία ελληνική σοφιολογική γραμματεία, την αρχαία ελληνική θρησκεία, την επιβίωση της αρχαίας τραγωδίας στους νεότερους χρόνους κ.ά. Έχει τιμηθεί με το Κρατικό Βραβείο Απόδοσης Έργου της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας στα Νέα Ελληνικά για τη μετάφραση του Κύκλωπα του Ευριπίδη (εκδόσεις Κίχλη, 2016).
Ελένη Φάσσα
Η Ελένη Φάσσα είναι επίκουρη καθηγήτρια ελληνιστικής και ρωμαϊκής ιστορίας στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης. Σπούδασε κλασική φιλολογία και αρχαία ιστορία στα Πανεπιστήμια Αθηνών και Exeter. Σε διεθνή επιστημονικά περιοδικά, δημοσιεύει άρθρα που εστιάζουν στην πνευματική ιστορία και τις λατρείες της ελληνιστικής και ρωμαϊκής οικουμένης. Στα ελληνικά κυκλοφορούν τα βιβλία της: Ιουλιανού του Σύρου. Επιστολές στον φιλόσοφο Ιάμβλιχο (Στιγμή, 2016)∙ Η γένεση μιας λατρείας: Ο Σάραπις και οι Πτολεμαίοι στην Αλεξάνδρεια του 3ου αιώνα π.Χ. (Εστία, 2020)∙ Άρτος και Θεάματα: Βία και Διασκέδαση στον ελληνορωμαϊκό κόσμο (Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, 2023).
Δέσποινα Ιωσήφ
Η Δέσποινα Ιωσήφ είναι ιστορικός της ελληνορωμαϊκής αρχαιότητας, διδάσκει αρχαία ιστορία και θρησκεία στο College Year in Athens και είναι μέλος της συντακτικής επιτροπής του ηλεκτρονικού ιστορικού περιοδικού για την ύστερη αρχαιότητα και τον πρώιμο χριστιανισμό Post Augustum. Σπούδασε ιστορία και αρχαιολογία στο Πανεπιστήμιο Κρήτης. Απέκτησε διδακτορικό τίτλο στο Πανεπιστήμιο του Λονδίνου (University College London) και μεταδιδακτορικό τίτλο στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, και τα δύο στην αρχαία ιστορία, ως υπότροφος του ΙΚΥ και του Ιδρύματος Ωνάση. Έχει διδάξει στα ακόλουθα ιδρύματα: UCL, Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο, Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο, Πανεπιστήμιο Κρήτης. Υπήρξε ιστορικός σύμβουλος στο ντοκιμαντέρ του BBC1 In the Footsteps of St. Paul με παρουσιαστή τον David Suchet. Έχει συγγράψει τα ακόλουθα βιβλία: H Αυλή των Θαυμάτων, μαζί με τη Μαρώ Τριανταφύλλου, ΠΕΚ 2022, Έγκλειστοι στις Ρωμαϊκές Φυλακές, ΠΕΚ 2020, Early Christian Attitudes to War, Violence and Military Service, Gorgias Press 2013, Η Επιληψία στην Αρχαιότητα, ΕΕΕΕ 2013, Απόκρυφες Πράξεις Παύλου και Θέκλας, μαζί με τη Μαρώ Τριανταφύλλου, Κατάρτι 2008 (και αναθεωρημένο: Ηρόδοτος 2024).
Βάιος Βαϊόπουλος
O Βάιος Βαϊόπουλος είναι καθηγητής Λατινικής Φιλολογίας στο ΕΚΠΑ, από το 2020. Το διάστημα 2001-2020 δίδαξε Λατινική Φιλολογία στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο. Επίσης, είναι διευθυντής του επιστημονικού περιοδικού Mediterranean Chronicle, μέλος του Editorial Board του περιοδικού Mediterranean Studies και της επιστημονικής σειράς Iconic και Assist. Director της Mediterranean Studies Association. Τα επιστημονικά του ενδιαφέροντα είναι τα εξής: κυρίως η λατινική ποίηση της αυγούστειας περιόδου, θέματα μετάφρασης στον Μεσαίωνα και τους χρόνους του Ανθρωπισμού, ιατρικά κείμενα της Αρχαιότητας. Οι δημοσιεύσεις του (ενδεικτικά): Post-Byzantine Latinitas: Latin in Post-Byzantine Scholarship (15th-19th cent.), επιστημονική επιμέλεια με συνεπιμελητές τους Ιωάννη Ντεληγιάννη και Βασίλειο Παππά, Turnhout, Brepols, 2020. Οβίδιος, Ηρωίδες (1-15), εισαγωγή-κείμενο-μετάφραση-σχόλια, σε συνεργασία με τους Ανδρέα Ν. Μιχαλόπουλο και Χαρίλαο Ν. Μιχαλόπουλο, Αθήνα, Gutenberg, 2021. Οβίδιος, Ηρωίδες 18-19 (Λέανδρος–Ηρώ), εισαγωγή–μετάφραση–σχόλια, Αθήνα, Βιβλιοπωλείον της «Εστίας», 2019.
Σπύρος Ράγκος
Ο Σπύρος Ι. Ράγκος (γεν. 1967) είναι καθηγητής αρχαίας ελληνικής φιλολογίας και φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο Πατρών. Σπούδασε κλασική φιλολογία στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, παρακολούθησε σεμινάρια αρχαίας θρησκείας στην École Pratique des Hautes Études (Παρίσι), εκπόνησε διδακτορική διατριβή στο Πανεπιστήμιο του Cambridge και υπήρξε μεταδιδακτορικός υπότροφος στο Πανεπιστήμιο του Princeton. Έχει διατελέσει πρόεδρος της συντονιστικής επιτροπής του European Society for Ancient Philosophy και διευθυντής του Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών «Σύγχρονες Προσεγγίσεις στα Κείμενα: Αναγνώσεις και Ερμηνείες». Τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα κινούνται στον χώρο της φιλοσοφίας, της θρησκείας και της ιστορίας των ιδεών στην ελληνική αρχαιότητα. Μελέτες και άρθρα του έχουν δημοσιευθεί σε διεθνή επιστημονικά περιοδικά και συλλογικούς τόμους. Το βιβλίο του Θαυμάζειν – Ἀπορεῖν – Φιλοσοφεῖν: η αρχή της φιλοσοφίας και η φιλοσοφία ως αρχή στην κλασική εποχή (Ηράκλειο: ΠΕΚ, 2023) βραβεύτηκε πρόσφατα από την Ακαδημία Αθηνών.
To μάθημα αυτό βασίζεται στην ομώνυμη σειρά βιβλίων των Πανεπιστημιακών Εκδόσεων Κρήτης με διευθυντή της τον Δημήτρη Κυρτάτα, στον οποίο οφείλουμε τις ευχαριστίες μας για τη συμβολή του στον σχεδιασμό του μαθήματος.
Συντελεστές
Βιντεοσκόπηση: Έλενα Κολλάτου
Μοντάζ: Έλενα Κολλάτου
Προγραμματισμός Ασκήσεων: Ειρήνη Απέργη
Υποτιτλισμός: Εθελοντική ομάδα υποτιτλισμού από φοιτήτριες και φοιτητές του Mathesis
Εθελόντριες βοηθοί μαθήματος
Κατερίνα Πασίση (kpasisi), Eκπαιδευτικός, Kαθηγήτρια της ελληνικής ως ξένης γλώσσαςΑργυρώ Παπαδημητροπούλου (Asimenia), Ιδιωτική υπάλληλος
Λεμονιά Μανώλα (Lemonia9), Εκπαιδευτικός
Η βιντεοσκόπηση πραγματοποιήθηκε το καλοκαίρι του 2024 στα studio του Mathesis στην Αθήνα.
Ως εικονίδιο του μαθήματος επιλέχθηκε μία εικόνα από το iStock (©SpicyTruffel).