Τα δικαιώματα των ασθενών: Κανόνες για την προστασία μας κατά την πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας (Ε)
Περιγραφή του μαθήματος
Στην καθημερινότητά μας, στις συζητήσεις μας, στις ευχές μας, η υγεία είναι πάντα στο επίκεντρο της προσοχής. Εύλογα θεωρούμε την υγεία ως το πρώτο και σημαντικότερο αγαθό, ως αναγκαία προϋπόθεση για κάθε άλλη δραστηριότητα που αναπτύσσουμε. Σε διάφορες στιγμές της ζωής μας, εμείς ή οι αγαπημένοι μας θα χρειαστεί να καταφύγουμε σε υπηρεσίες υγείας για να αντιμετωπίσουμε κάποιο πρόβλημα υγείας. Αντιμέτωποι με την ασθένεια, βρισκόμαστε σε θέση αδυναμίας. Η αδυναμία οφείλεται, από τη μια πλευρά, στην εξασθένηση του οργανισμού και, από την άλλη, στην άγνοιά μας για τη σημασία μιας ασθένειας και τον κατάλληλο τρόπο αντιμετώπισής της.
Η διαπίστωση της αδυναμίας των πολιτών κατά την πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας οδήγησε την πολιτεία στην πρόβλεψη κανόνων και θεσμών αναγκαίων για τη διασφάλιση του δικαιώματος στην υγεία. Οι κανόνες αυτοί ρυθμίζουν ειδικότερα τον τρόπο παροχής των ιατρικών υπηρεσιών και προβλέπουν δικαιώματα που είναι αναγκαία για την προστασία των ασθενών. Εκτός από την πρόβλεψη κανόνων, είναι εξίσου σημαντικό να γνωρίζουμε ως πολίτες τις ρυθμίσεις που αφορούν στην παροχή υπηρεσιών υγείας, όπως επίσης και τα δικαιώματά μας. Στο πλαίσιο αυτού του μαθήματος, θα εξηγήσουμε τους κανόνες που είναι αναγκαίοι για την καλύτερη δυνατή προστασία μας κάθε φορά που έχουμε ανάγκη να καταφύγουμε στη βοήθεια των επαγγελματιών υγείας, τόσο σε δημόσιο όσο και σε ιδιωτικό επίπεδο. Θα τονίσουμε τη σημασία του δικαιώματος στην υγεία που διασφαλίζεται με κανόνες τόσο του Συντάγματος, της Ευρωπαϊκής Σύμβασης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και άλλων Διεθνών Συμβάσεων αλλά και της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Θα μιλήσουμε ειδικότερα για το δικαίωμά μας να λαμβάνουμε πλήρη ενημέρωση και να συναινούμε πριν υποβληθούμε σε οποιαδήποτε θεραπεία. Θα εξηγήσουμε γιατί η ενημέρωση αυτή αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα εργαλεία προστασίας των πολιτών. Θα μιλήσουμε όμως και για τα δικαιώματά μας που γεννιούνται μετά την πρόσβασή μας σε υπηρεσίες υγείας αλλά και για τους διάφορους θεσμούς που βοηθούν στη διεκδίκηση των δικαιωμάτων μας αυτών, όπως τη Δικαιοσύνη ή τον Συνήγορο του Πολίτη. Τέλος, θα αναφερθούμε σε ειδικές κατηγορίες ασθενών και στις ιδιαίτερες ανάγκες τους, όπως στους ψυχικά ασθενείς, στους ανθρώπους που βρίσκονται κοντά στο τέλος της ζωής και σε άλλα ευάλωτα άτομα.
Διδάσκοντες
Κωνσταντίνος Α. Ρόκας
Ο Κωνσταντίνος Α. Ρόκας έκανε τις προπτυχιακές του σπουδές στη Νομική Σχολή στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Συνέχισε τις μεταπτυχιακές του σπουδές στο Πανεπιστήμιο Αθηνών (στο ιδιωτικό διεθνές δίκαιο και το δίκαιο της ΕΕ) και στο Πανεπιστήμιο Paris II-Panthéon Assas (στο διεθνές εμπορικό δίκαιο και ιδιωτικό διεθνές δίκαιο). Εκπόνησε τη διδακτορική του διατριβή με θέμα «Η Ιατρικώς υποβοηθούμενη αναπαραγωγή στο συγκριτικό ιδιωτικό διεθνές δίκαιο» στο Πανεπιστήμιο Paris 1 Panthéon-Sorbonne, υπό την επίβλεψη του καθηγητή Étienne Pataut. Έχει λάβει υποτροφίες για την έρευνά του από το Γαλλικό Υπουργείο Ανώτατης Εκπαίδευσης και Έρευνας, το Ελβετικό Ινστιτούτο Συγκριτικού Δικαίου και το Ινστιτούτο Max-Planck για το Συγκριτικό και Ιδιωτικό Διεθνές Δίκαιο. Έχει συμμετάσχει σε πολυάριθμα συνέδρια και ημερίδες στην Ελλάδα και στο εξωτερικό και έχει γράψει σειρά άρθρων στα ελληνικά, στα γαλλικά και στα αγγλικά με θέματα οικογενειακού και διεθνούς οικογενειακού δικαίου και ιδιαίτερα με θέματα σχετικά με την ιατρικώς υποβοηθούμενη αναπαραγωγή. Είναι επίκουρος καθηγητής ιδιωτικού διεθνούς δικαίου και δικαίου διεθνών συναλλαγών στη Νομική Σχολή του ΑΠΘ. Εργάστηκε ως Λέκτορας Ιδιωτικού Διεθνούς Δικαίου στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας στην Κύπρο από τον Φεβρουάριο του 2018 και έως τον Ιούλιο του 2023. Έχει επίσης εργαστεί ως βοηθός έρευνας και διδασκαλίας στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Σερζύ Ποντουάζ (Cergy Pontoise) στο Παρίσι και στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου της Λωζάνης. Είναι επίσης μέλος του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών από το 2004 και fellow της International Academy of Family Lawyers. Μιλάει αγγλικά, γαλλικά και γερμανικά και μαθαίνει κινέζικα.
Ευρυδίκη Κραββαρίτη
Η Ευρυδίκη Κραββαρίτη έλαβε πτυχίο Ιατρικής και μεταπτυχιακό δίπλωμα στη Βιοστατιστική από την Ιατρική Σχολή του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΕΚΠΑ), τίτλο ειδικότητας Παθολογίας από το Albert Einstein College of Medicine/Jacobi Campus, το 2011, και τίτλο εξειδίκευσης στη Γηριατρική από την Ιατρική Σχολή του New York University, το 2012. Από το 2016 που ολοκλήρωσε τη διδακτορική της διατριβή, εργάζεται ως Ακαδημαϊκή Υπότροφος με ερευνητικό, διδακτικό και κλινικό έργο στην Α’ Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ υπό τη διεύθυνση του καθηγητή Παθολογίας Πέτρου Σφηκάκη, μαζί με τον οποίο ίδρυσε -το 2023- στο Λαϊκό Νοσοκομείο το πρώτο Γηριατρικό Εξωτερικό Ιατρείο σε δημόσια δομή παροχής υπηρεσιών υγείας. Παράλληλα, από το 2018 σχεδίασε -υπό την καθοδήγηση του Πέτρου Σφηκάκη- το πρόγραμμα μεταπτυχιακών σπουδών «Φυσιολογία της γήρανσης και γηριατρικά σύνδρομα», του οποίου παραμένει υπεύθυνη συντονισμού και υλοποίησης. Έχει πραγματοποιήσει δεκάδες ερευνητικές δημοσιεύσεις και κριτικές αναγνώσεις εργασιών συναδέλφων σε έγκριτα διεθνή επιστημονικά περιοδικά, έχει συμμετάσχει σε δεκάδες Πανελλήνια και Διεθνή ιατρικά συνέδρια ως ομιλήτρια ή/και μέλος της οργανωτικής επιτροπής και έχει συμβάλει στην ολοκλήρωση δεκάδων διπλωματικών εργασιών ως μέλος της τριμελούς εξεταστικής επιτροπής. Κάθε χρόνο της τελευταίας δεκαπενταετίας, έχει διδάξει κλινική εξέταση και διαφορική διάγνωση σε συνολικά εκατοντάδες φοιτητές στην Ελλάδα και τις ΗΠΑ. Στο συγγραφικό της έργο περιλαμβάνεται η επιστημονική επιμέλεια δυο βιβλίων εκλαϊκευμένης ιατρικής και η συμβολή σε κεφάλαια πανεπιστημιακών συγγραμμάτων. Διατηρεί -από το 2016- ιδιωτικό ιατρείο στην Αθήνα, όπου εστιάζει, αφενός, στη διατήρηση της υγείας σε άτομα μεγαλύτερης ηλικίας και, αφετέρου, στην αποτελεσματική φροντίδα περίπλοκων γηριατρικών συνδρόμων. Τα ερευνητικά της ενδιαφέροντα περιλαμβάνουν την αθηρωμάτωση, τη γηριατρική ευπάθεια, την πολυφαρμακία και τις ψυχολογικές συνιστώσες της θεραπευτικής.
Eθελόντριες βοηθοί μαθήματος
Λεμονιά Μανώλα (Lemonia9) ΕκπαιδευτικόςΜαρία Μπενέτου (Rico)
Συντελεστές
Βιντεοσκόπηση: Λεωνίδας Τούμπανος
Μοντάζ: Δημήτρης Βουδούρης
Προγραμματισμός Ασκήσεων: Ειρήνη Απέργη, Δημήτρης Βουδούρης
Υποτιτλισμός: Εθελοντική ομάδα υποτιτλισμού από φοιτήτριες και φοιτητές του Mathesis
Η βιντεοσκόπηση πραγματοποιήθηκε τον χειμώνα του 2023.
Ως εικονίδιο του μαθήματος επιλέχθηκε μια δημιουργία του Vchal.
Αξιολόγηση του μαθήματος από τους φοιτητές του
Κατά την πρώτη φορά που προσφέρθηκε το μάθημα, οι φοιτητές του (835 απαντήσεις) το αξιολόγησαν από τα ερωτηματολόγια εξόδου ως εξής:
Είστε ικανοποιημένος απ' αυτό που μάθατε σε σχέση μ' αυτό που περιμένατε;
Πολύ ικανοποιημένος: 48%
Ικανοποιημένος: 50%
Λίγο ικανοποιημένος: 2%
Έγραψαν για το μάθημα
Πολλά συγχαρητήρια για αυτήν την προσπάθεια. Οι παρουσιάσεις είναι και πολύ χρήσιμες και πολύ κατανοητές.
-Κατερίνα Χ.
Ως συνέχεια του προηγούμενου νομικού μαθήματος στο Mathesis, το συγκεκριμένο ήταν πολύ ωφέλιμο. Θα έλεγα, μάλιστα, ότι έχει άμεσο πρακτικό αντίκρισμα και μας βοηθά ως πολίτες να είμαστε έτοιμοι για δύσκολες προσωπικές περιστάσεις. Φαντάζομαι ότι το ιατρονοσηλευτικό προσωπικό δεν αγνοεί το περιεχόμενο αυτού του μαθήματος, αλλά τώρα έγινε προσιτό σε όλους μας. Δεν είναι καν στενά ακαδημαϊκού ενδιαφέροντος, αλλά θα το ενέτασσα στην ευρύτερη αναγκαία πολιτική εγγραμματοσύνη που καλό είναι να κατέχουμε. Στα θετικά του μαθήματος περιλαμβάνεται το ότι δεν είναι ουδέτερο, αλλά παίρνει θέση σε δύσκολα εκκρεμή ζητήματα.
-Δώρα Φ.