Ευχαριστίες
Η δημιουργία του παρόντος μαθήματος στηρίχθηκε σε δωρεά της Επιτροπής Κληροδοτήματος της Παγκρητικής Ενώσεως Αμερικής. Εκφράζουμε την ευγνωμοσύνη μας προς την Επιτροπή Κληροδοτήματος της Παγκρητικής Ενώσεως Αμερικής για τη γενναιόδωρη υποστήριξή της στο έργο και τον σκοπό του Mathesis.
Περιγραφή του μαθήματος
Πέντε συναντήσεις που δεν απευθύνονται σε κάποιο ειδικό κοινό και δεν προϋποθέτουν ούτε οδηγούν σε συγκεκριμένες γνώσεις. Το Μαντείο των Δελφών, έλεγε ο Ηράκλειτος, ούτε λέγει ούτε κρύπτει αλλά σημαίνει· η ρήση ταιριάζει και στην ποίηση. Θα προσπαθήσουμε λοιπόν ν’ αποκρυπτογραφήσουμε αυτό το «σημαίνει», ώστε να καταφέρουμε να καταλάβουμε λίγο καλύτερα την ποίηση. Η σχέση κάθε ανθρώπου με την ποίηση είναι κάτι απλό και φυσικό· σίγουρα δεν μπορούμε όλοι να γίνουμε εξαιρετικά διεισδυτικοί αναγνώστες, αλλά όλοι οι άνθρωποι μπορούν να προσλάβουν τη λογοτεχνία. Όλοι την έχουν ανάγκη, όλοι τη χαίρονται. Ξέρετε κανένα παιδί που να μην του αρέσουν τα παραμύθια;
Η ποίηση και τα παραμύθια λειτουργούν ακριβώς με τον ίδιο τρόπο: ενεργοποιούν τη φαντασία μας. «Ήταν μια φορά ένα βασιλόπουλο…» – το παιδί φαντάζεται το βασιλόπουλο κι ύστερα βιώνει τις περιπέτειες του ήρωα σαν δικές του. Έτσι και με την ποίηση: ας θυμηθούμε είτε πώς πρωτακούσαμε, παιδιά, την Οδύσσεια είτε πώς νιώσαμε διαβάζοντας ένα ποίημα του Καρυωτάκη, του Μπωντλέρ ή τον Οιδίποδα Τύραννο: μπήκαμε προσωρινά —έχει σημασία να το τονίσουμε αυτό— στη θέση του ήρωα και βιώσαμε, ώς έναν βαθμό, τις καταστάσεις που περιγράφονταν. Αν καταφέρουμε να αναπτύξουμε αυτό το «ώς έναν βαθμό», θα μπορούμε να πούμε πως «εδώ που φθάσαμε, δεν είναι λίγο».
Διδάσκων
Αλέξης Πολίτης
Ο Αλέξης Πολίτης (1945-2025) σπούδασε νεοελληνική φιλολογία στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και στο Université Paris IV (Sorbonne). Από το 1976 έως το 1989, εργάσθηκε στο Κέντρο Νεοελληνικών Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών και, από το 1989 έως το 2012, στη Φιλοσοφική Σχολή, Τμήμα Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης, στο οποίο ανακηρύχθηκε ομότιμος καθηγητής.
Αυτοτελείς εργασίες του (επιλογή): Το δημοτικό τραγούδι. Κλέφτικα, Αθήνα 1973, 31985· Η ανακάλυψη των ελληνικών δημοτικών τραγουδιών, Αθήνα 1984, 21999· Ρομαντικά χρόνια Ιδεολογίες και νοοτροπίες στην Ελλάδα του 1830-1880, Αθήνα 1993, 32003· Claude Fauriel, Ελληνικά Δημοτικά Τραγούδια, Α'-Β', Ηράκλειο 1999, 32000· Το μυθολογικό κενό, Αθήνα 2000· Εγχειρίδιο του Νεοελληνιστή. Βιβλιογραφίες, λεξικά, εγχειρίδια, κατάλογοι, ευρετήρια, χρονολόγια κ.ά. (με τη συνεργασία του Τριαντάφυλλου Σκλαβενίτη και της Μαρίας Μαθιoυδάκη), Ηράκλειο 2002, 22005· Αποτυπώματα του χρόνου, Αθήνα 2006· Το δημοτικό τραγούδι, Ηράκλειο 2010· Στρατηγού Μακρυγιάννη Απομνημονεύματα, Α'-Γ', Αθήνα 2011 (επιμέλεια· με τη συνεργασία της Γεωργίας Παπαγεωργίου).
Απαγγελία ποιημάτων
Η απαγγελία των ποιημάτων του μαθήματος έγινε από τον ηθοποιό, σκηνοθέτη και θεατρικό συγγραφέα Μιχάλη Βιρβιδάκη.
Εθελόντριες βοηθοί μαθήματος
Λεμονιά Μανώλα (Lemonia9), Εκπαιδευτικός
Αργυρώ Παπαδημητροπούλου (Asimenia), Ιδιωτική υπάλληλος
Κατερίνα Πασίση (kpasisi), Eκπαιδευτικός, Kαθηγήτρια της ελληνικής ως ξένης γλώσσας
Αξιολόγηση του μαθήματος από τους φοιτητές του
Κατά την πρώτη φορά που προσφέρθηκε το μάθημα, οι φοιτητές του (456 απαντήσεις) το αξιολόγησαν από τα ερωτηματολόγια εξόδου ως εξής:
Είστε ικανοποιημένος απ' αυτό που μάθατε σε σχέση μ' αυτό που περιμένατε;
Πολύ ικανοποιημένος: 53%
Ικανοποιημένος: 41%
Λίγο ικανοποιημένος: 5%
Καθόλου ικανοποιημένος: 2%
Εβδομάδα 1: Το ποιητικό κείμενο ενεργοποιεί τη φαντασία
1.1 Το ποιητικό κείμενο ενεργοποιεί τη φαντασία
1.1.1 Η ποίηση σαν παραμύθι
1.1.2 Σκηνοθετώντας την ανάγνωση
Εβδομάδα 2: Το ποίημα δεν απεικονίζει την πραγματικότητα
2.1 Το ποίημα δεν απεικονίζει την πραγματικότητα
2.1.1 Η δυνητική πραγματικότητα
2.1.2 Η φαντασία μάς απελευθερώνει
Εβδομάδα 3: Αναζητώντας τον σκληρό πυρήνα της ποίησης: εικόνες και μεταφορές
3.1 Αναζητώντας τον σκληρό πυρήνα της ποίησης: εικόνες και μεταφορές
3.1.1 Γραπτός και προφορικός λόγος
3.1.2 Τα μονοπάτια της φαντασίας
Εβδομάδα 4: Το τι και το πώς. Ποιητικοί τρόποι
4.1 Το τι και το πώς. Ποιητικοί τρόποι
4.1.1 Σαφήνεια, ασάφεια, υπαινιγμός
4.1.2 Ποιητικοί Κώδικες
Εβδομάδα 5: Περί ποιητικής και ποιήματα ποιητικής
5.1 Περί ποιητικής και ποιήματα ποιητικής
5.1.1 Ξέρω να κρατώ τα μέτρα και τους χρόνους...
5.1.2 Να συμβολίζει το τίποτα...
Το μάθημα αυτό μπορείτε να το παρακολουθήσετε στον δικό σας ρυθμό. Αυτό σημαίνει πως όλα τα βίντεο και τα βαθμολογούμενα τεστ είναι ήδη διαθέσιμα. Συνεπώς, έχετε τη δυνατότητα να παρακολουθήσετε τις διαλέξεις και να υποβάλετε τα τεστ σε όποιον χρόνο εσείς επιλέξετε από την επίσημη ημερομηνία έναρξης του μαθήματος έως και την ημερομηνία λήξης του, στις 30 Σεπτεμβρίου.
Το μάθημα απευθύνεται σε κάθε ενδιαφερόμενο πολίτη, μπορείτε δηλαδή να εγγραφείτε χωρίς να υπάρχει κάποιο προαπαιτούμενο.
Επίσης, είναι βιντεοσκοπημένο και ασύγχρονο. Μπορείτε, συνεπώς, να το παρακολουθήσετε στην πλατφόρμα μας τις ημέρες και ώρες που επιθυμείτε. Έχει διάρκεια πέντε εβδομάδων, τις οποίες μπορείτε να δείτε στο πρόγραμμά σας.
Πέρα από το διδακτικό υλικό, το μάθημα περιλαμβάνει εβδομαδιαία τεστ και μία τελική εξέταση. Η συμπλήρωση των τεστ γίνεται και αυτή στο δικό σας πρόγραμμα και είναι βεβαίως στη δική σας ευχέρεια. Αν όμως επιθυμείτε την έκδοση βεβαίωσης επιτυχούς παρακολούθησης, θα χρειαστεί να συμμετάσχετε στην τελική εξέταση και στα περισσότερα τουλάχιστον τεστ.
Τα μαθήματα του Mathesis προσφέρονται δωρεάν και έτσι θα συνεχίσουν. Μπορείτε να τα παρακολουθήσετε μέχρι τέλους και να συμμετάσχετε στα εβδομαδιαία τεστ και την τελική εξέταση. Εάν επιθυμείτε τη βεβαίωση επιτυχούς παρακολούθησης, θα σας ζητείται όμως ένα μικρό αντίτιμο –της τάξης των 20€– για την έκδοσή της, μετά την υποβολή της τελικής σας εξέτασης. Εάν δεν υποβάλετε την τελική σας εξέταση –ή αν την υποβάλετε, αλλά δεν περάσετε το μάθημα– δεν υπάρχει κάποια υποχρέωση πληρωμής.
Αν έχετε ήδη λογαριασμό στο Mathesis, αρκεί να συνδεθείτε στο Mathesis με το email που έχετε ήδη δηλώσει και, στη συνέχεια, να εγγραφείτε στο μάθημα. Αν δεν έχετε λογαριασμό στο Mathesis, θα χρειαστεί προηγουμένως να δημιουργήσετε έναν. Αν τυχόν χρειαστείτε βοήθεια για την εγγραφή σας στο μάθημα ή στην πλατφόρμα του Mathesis, μπορείτε να δείτε εδώ τις σχετικές οδηγίες.
Βιντεοσκόπηση: Νίκος Γκικόπουλος
Μοντάζ: Έλενα Κολλάτου
Προγραμματισμός Ασκήσεων: Δημήτρης Βουδούρης
Υποτιτλισμός: Εθελοντική ομάδα υποτιτλισμού από φοιτήτριες και φοιτητές του Mathesis
Η βιντεοσκόπηση πραγματοποιήθηκε το καλοκαίρι του 2021 στο studio του Mathesis στο Ηράκλειο.
Ως εικονίδιο του μαθήματος επιλέχθηκε ο πίνακας του Γεράσιμου Στέρη Ομηρικό ακρογιάλι, ο οποίος ανήκει στη συλλογή της Εθνικής Πινακοθήκης.
Στη μνήμη του καθηγητή και φίλου Αλέξη Πολίτη, ενός ανθρώπου με σπάνιο ήθος και ευγένεια και με μεγάλη αγάπη για τη διδασκαλία, η βεβαίωση επιτυχούς παρακολούθησης του μαθήματος αυτού θα εκδίδεται δωρεάν. Αν κάποιοι συμμετέχοντες στο μάθημα το επιθυμούν, μπορούν να πραγματοποιήσουν οι ίδιοι απευθείας μία δωρεά στη μνήμη του Αλέξη Πολίτη για τη Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Κρήτης· όπως μας υπέδειξαν οι κοντινοί του άνθρωποι. Περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να βρείτε εντός του περιβάλλοντος του μαθήματος. Σας ευχαριστούμε!
Έγραψαν για το μάθημα
Σας ευχαριστώ πολύ όλους για αυτό το μοναδικό, ασύγκριτο και τόσο ενδιαφέρον ταξίδι στην ποίηση. Ο κ. Πολίτης εξαιρετικός.
-Μαρία Μ.
Είναι πραγματικά μεγάλη τύχη να συναντήσεις έναν δάσκαλο σαν τον κύριο Πολίτη που, με τη γνώση και την ευαισθησία που προσέγγισε το μάθημα, μας έφερε ένα βήμα πιο κοντά στο μεγαλείο της ποίησης.
-Μαρία Χ.
Μου άρεσε πάρα πολύ ο τρόπος και το ύφος του δάσκαλου. Ευγένεια και βάθος.
-Δανάη Κ.
Θα ήθελα κι εγώ με τη σειρά μου να σας ευχαριστήσω όλους, τόσο την ομάδα του Μathesis όσο και τον ίδιο τον καθηγητή μας, για αυτό το όμορφο ταξίδι! [...] Πραγματικά νιώθω τυχερή που είχα τη δυνατότητα να γνωρίσω και εγώ τον τρόπο διδασκαλίας του. Ανυπομονώ ήδη για τον επόμενο κύκλο του Μathesis και εύχομαι να υπάρξουν κι άλλα τέτοια μαθήματα, αφιερωμένα στη λογοτεχνία.
-Αιμιλία Μ.
Το Mathesis ούτε λέγει (πολλά λόγια) μήτε κρύπτει (τη γνώση της αλήθειας). Επισημαίνει κι "επιστρατεύει" τους κορυφαίους δασκάλους που είναι διατιθέμενοι να ανάψουν τον φάρο της γνώσης τους και για εμάς, που έχουμε ζώσα την επιθυμία της διαρκούς επιμόρφωσης για να μας μεταλάβουν τη γνώση τους. Αναμφίβολα σημαντικό το μάθημα τούτο, που μας δίδαξε το πώς να προσεγγίζουμε το έργο της ποίησης και τις αναλογικές αποστάσεις από τους ποιητές.
-Θεόκτιστος Κ.
Θα μου λείψουν οι ομιλίες του κ. Πολίτη – τι χαρισματικός και γενναιόδωρος ομιλητής. Ευχαριστούμε! Ελπίζω να υπάρξει συνέχεια, για να μπορέσουμε να εμβαθύνουμε όσοι δεν έχουμε μεγάλη τριβή με το θέμα.
-Κατερίνα Γ.