Ψηφιακός ανθρωπισμός (Ε)
Περιγραφή του μαθήματος
Πώς θα μπορούσε να μοιάζει μια αναστοχαστική τέχνη του βίου, όταν στην καθημερινή ζωή εκχωρούμε αβίαστα τη διαχείριση των επιλογών και τη λήψη αποφάσεων σε αλγορίθμους για ν’ ανακουφιστούμε από το άχθος της πληθωριστικής ελευθερίας; Στο μάθημα, συζητούνται τα θεμελιώδη γνωρίσματα της εικονιστικής κοινωνίας, εστιάζοντας στον ριζικό μετασχηματισμό του εαυτού και των κοινωνικών σχέσεων κατά την ψηφιοποίησή τους. Θα εξετάσουμε τον εαυτό ως υβρίδιο ψηφιακού και ενσώματου εαυτού και πώς η ελευθερία του εικονιστικού υποκειμένου, ενός νέου ανθρωπολογικού τύπου, διευρύνθηκε σε τέτοιο βαθμό, ώστε να καθίσταται πλέον άχθος, με αποτέλεσμα να εκχωρεί σε αλγορίθμους τη διαχείρισή της. Επιπλέον, θα δούμε πώς διαμορφώνεται η ψηφιακή εικόνα εαυτού, διεκδικώντας την αναγνώριση μέσω της ορατότητάς της στα κοινωνικά μέσα δικτύωσης. Τέλος, θα εξετάσουμε τα χαρακτηριστικά ενός ψηφιακού ανθρωπισμού ως πρόταγμα αυτογνωσίας που διερευνά τι συνιστά την ανθρωπινότητα, υπερασπιζόμενος μια σχετική ή, ίσως και, την ύστατη αυτονομία του ανθρώπου τόσο έναντι των αλγορίθμων, όσο επίσης έναντι της ψηφιακής εικόνας εαυτού. Με την παρακολούθηση του μαθήματος οι φοιτητές θα είναι σε θέση:
- να στοχαστούν κριτικά την παρουσία τους στα κοινωνικά μέσα δικτύωσης,
- να κατανοήσουν καλύτερα τις έννοιες ορατότητα, προσοχή, αναγνώριση και ελευθερία επιλογής ως κεντρικά γνωρίσματα της εικονιστικής κοινωνίας και
- να αντιλαμβάνονται πληρέστερα τη σχέση μεταξύ αυτονομίας, ψηφιακής εικόνας και αλγορίθμων.
Διδάσκων
Θεοφάνης Τάσης
Ο Θεοφάνης Τάσης γεννήθηκε το 1976 στο Μόναχο, όπου και μεγάλωσε. Διδάσκει Σύγχρονη Πρακτική Φιλοσοφία στο Alpen-Adria-Universität στην Αυστρία και είναι επισκέπτης καθηγητής στο Universität St. Gallen στην Ελβετία. Έχει διατελέσει Stanley J. Seeger Fellow στο Πανεπιστήμιο του Princeton, Marie Curie Fellow στο Université Saint-Louis στις Βρυξέλλες και Erasmus Fellow στο Freie Universität Berlin. Η έρευνά του εστιάζει στις διασυνδέσεις πολιτικής, ηθικής, τεχνητής νοημοσύνης και ανθρώπινης αναβάθμισης, με κεντρική έννοια τον ψηφιακό ανθρωπισμό. Έχει τιμηθεί δύο φορές με το Καυταντζόγλειο Βραβείο του Πανεπιστημίου Αθηνών για τα έργα Πολιτικές του Βίου: Η Ειρωνεία (Ευρασία, 2012) και Καστοριάδης: Μια Φιλοσοφία της Αυτονομίας (Ευρασία, 2007), ενώ το Ψηφιακός Ανθρωπισμός: Εικονιστικό Υποκείμενο και Τεχνητή Νοημοσύνη (Αρμός, 2019) ήταν υποψήφιο για το Κρατικό Βραβείο Δοκιμίου το 2020. Τα πρόσφατα έργα του περιλαμβάνουν το Εν Μέση Οδώ (Αρμός, 2023), τη Φιλοσοφία της Ανθρώπινης Αναβάθμισης (Αρμός, 2021) και τις Πολιτικές του Βίου ΙΙ: Η Επιμέλεια Εαυτού στην Εικονιστική Κοινωνία (Αρμός, 2017). Το Ψηφιακός Ανθρωπισμός ΙΙ: Τεχνητή Νοημοσύνη και Τέχνη του Βίου αναμένεται εντός του 2025.
Αξιολόγηση του μαθήματος από τους φοιτητές του
Κατά την πρώτη φορά που προσφέρθηκε το μάθημα, οι φοιτητές του (294 απαντήσεις) το αξιολόγησαν από τα ερωτηματολόγια εξόδου ως εξής:
Είστε ικανοποιημένος απ' αυτό που μάθατε σε σχέση μ' αυτό που περιμένατε;
Πολύ ικανοποιημένος: 60%
Ικανοποιημένος: 33%
Λίγο ικανοποιημένος: 6%
Καθόλου ικανοποιημένος: 1%
Έγραψαν για το μάθημα
Πολύ ωραίο μάθημα, μου άρεσε ιδιαίτερα ο πυκνός λόγος του κ. Τάση και το πολύ υψηλό επίπεδο χρήσης της ελληνικής γλώσσας. Σε κάποια βίντεο είχα άγνωστες λέξεις, όμως αυτό αποτέλεσε κίνητρο για να ψάξω του ορισμούς αυτών των λέξεων και να παρακολουθήσω ξανά κάποια ορισμένα. Επιπλέον, θεωρώ ότι το μάθημα «Ψηφιακός Ανθρωπισμός» είναι σύγχρονο, απαιτητικό και επίκαιρο, καθώς είμαστε στην εποχή της τεχνητής νοημοσύνης.
-Πωλίνα Π.
Εξαιρετικό μάθημα, ένα μάθημα-έκπληξη! Παρακολουθούσα τον κ. Τάση σε διάφορες διαλέξεις του, αλλά δεν είχα διαβάσει κάποιο βιβλίο του [...] Το μάθημα ήταν απαιτητικό και μερικές φορές χρειαζόταν να δεις δύο φορές το ίδιο απόσπασμα, όμως ήταν πολύ ενδιαφέρον και, κυρίως, το θέμα είναι ιδιαίτερα σημαντικό, καθώς ασχολείται με ένα κυρίαρχο πρόβλημα του καιρού μας και του μέλλοντος∙ θέμα το οποίο όλους πρέπει να μας απασχολεί και να έχουμε θέση και δράση πάνω σε αυτό.
-Άγγελος Α.
Θα ήθελα να εκφράσω ένα μεγάλο ευχαριστώ στον διδάσκοντα κ. Θεοφάνη Τάση. Είναι αλήθεια ότι δυσκολεύτηκα, αλλά έμαθα. Σας ευχαριστώ, κ. καθηγητά!
-Μαρία Π.