H Φιλοσοφία του Καντ: Οι όροι και τα όρια της γνώσης (Νέο)
Περιγραφή του μαθήματος
Τι μπορώ να γνωρίζω; Υπό ποιους όρους, δηλαδή υπό ποιες προϋποθέσεις, μπορώ να γνωρίζω και μέχρι ποια όρια;
Λίγα μόλις χρόνια πριν τη Γαλλική Επανάσταση, ο Καντ επιχείρησε με την Κριτική του καθαρού Λόγου μια ανάλογη «επανάσταση του τρόπου σκέψης». Σκοπό είχε να δείξει πώς όντα σαν εμάς –«πεπερασμένα έλλογα όντα»– μπορούν να έχουν έγκυρη γνώση, χωρίς αυτό να πρέπει να το εγγυηθεί κάποιος έξω από μας: ο Θεός ή η φύση. Το πρώτο μέρος της Κριτικής εκθέτει τους όρους υπό τους οποίους μπορούμε πράγματι να έχουμε έγκυρη γνώση για τα αντικείμενα της εμπειρίας μας: τους όρους υπό τους οποίους προσλαμβάνουμε αντικείμενα με τις αισθήσεις μας και τους όρους υπό τους οποίους σκεφτόμαστε αυτά τα αντικείμενα. Το δεύτερο μέρος καταδεικνύει τα όρια της γνώσης μας: γιατί η σκέψη αναγκαστικά αποτυγχάνει να αναφερθεί σε αντικείμενα πέραν της εμπειρίας.
Το μάθημα επιχειρεί, με έναν εισαγωγικό τρόπο, να δώσει εντούτοις μια συνολική εικόνα για το εγχείρημα της Κριτικής του καθαρού Λόγου. Εξετάζεται επίσης το πώς ο Καντ εξειδικεύει τους όρους της δυνατής γνώσης και οδηγείται στις Μεταφυσικές πρώτες αρχές της φυσικής επιστήμης. Επεξηγούνται επιπλέον ορισμένοι βασικοί όροι και έννοιες της Κριτικής του καθαρού Λόγου.
Το μάθημα αυτό εξετάζει τη θεωρητική φιλοσοφία του Καντ και αποτελεί το πρώτο μέρος της σειράς τριών αυτοτελών -αλλά και συνδεόμενων μεταξύ τους- μαθημάτων πάνω στο έργο του μεγάλου Γερμανού στοχαστή. Τα μαθήματα θα κυκλοφορήσουν εντός του 2024, με αφορμή τα 300 χρόνια από τη γέννηση του Ιμμάνουελ Καντ.
Διδάσκων
Γιάννης Πίσσης
Ο Γιάννης Πίσσης γεννήθηκε το 1977 στην Αθήνα. Είναι επίκουρος καθηγητής Λογικής, Μεταφυσικής και Φιλοσοφίας των Επιστημών στο Τμήμα Φιλοσοφικών και Κοινωνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Κρήτης. Έχει διδάξει φιλοσοφία στα Πανεπιστήμια του Τύμπιγκεν (Eberhard Karls Universität Tübingen, Γερμανία), της Αθήνας και της Πάτρας.
Στα ερευνητικά του ενδιαφέροντα περιλαμβάνονται η κλασική γερμανική φιλοσοφία καθώς και η φιλοσοφία της λογικής, των μαθηματικών και των φυσικών επιστημών.
Έχει δημοσιεύσει μια μονογραφία για τον Καντ στη σειρά μονογραφιών του περιοδικού Kant-Studien (Kants transzendentale Dialektik, KSEH τόμ. 169, Βερολίνο/Βοστώνη 2012: de Gruyter) και άρθρα σε διεθνή και ελληνικά επιστημονικά περιοδικά και συλλογικούς τόμους. Έχει μεταφράσει στα ελληνικά δοκίμια του Καντ με μια εισαγωγή και ερμηνευτικά σχόλια (Καντ, Τέσσερα δοκίμια κριτικής φιλοσοφίας, Αθήνα 2012: νήσος).
Προσκεκλημένος
Κώστας Ανδρουλιδάκης
Γεννήθηκε το 1956 στο Ηράκλειο Κρήτης. Είναι απόφοιτος της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, διδάκτωρ της φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου του Μονάχου και καθηγητής της φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο Κρήτης. Έχει μεταφράσει (με εισαγωγές και σχόλια) έργα των Καντ (I. Kant), Σίλλερ (F. Schiller) και Σλαϊερμάχερ (F. Schleiermacher). Τελευταία βιβλία του: Καντιανή Ηθική. Θεμελιώδη ζητήματα και προοπτικές, Σμίλη, Αθήνα, 2η έκδ. 2018· Ιμμάνουελ Καντ, Θεμελίωση της μεταφυσικής των ηθών, μετάφραση, σχόλια, επίμετρο, ΠΕΚ, Ηράκλειο, 2η έκδ. 2019· Δημήτριος Βικέλας, Η Ελλάς προ του 1821. Τιμητική έκδοση για τα διακόσια χρόνια της Ελληνικής Επανάστασης, επιμέλεια, επιλεγόμενα, Βικελαία Δημοτική Βιβλιοθήκη Ηρακλείου, Ηράκλειο 2021· Φρήντριχ Σίλλερ, Περί της αισθητικής παιδείας του ανθρώπου σε μια σειρά επιστολών, μετάφραση, σχόλια, επίμετρο (1η έκδ.: Ιδεόγραμμα, 2006· 2η έκδ.: Σμίλη, υπό έκδοση)· Ι. Καντ, Ανθρωπολογία από άποψη πραγματιστική, μετάφραση, σχόλια, επίμετρο, Εκκρεμές, Αθήνα (υπό έκδοση).
Τα ερευνητικά ενδιαφέροντά του επικεντρώνονται στη φιλοσοφία του Καντ και του γερμανικού ιδεαλισμού, την ηθική, τη μεταφυσική και την αισθητική.
Εθελόντριες βοηθοί μαθήματος
Φώτω Καλογεροπούλου (fkalogeropoulou), Εργοθεραπεύτρια.Σοφία Ριζοπούλου (sOFIArIZOPOULOU), Αρχιτέκτονας, Υποψήφια Διδάκτωρ ΕΜΠ.
Συντελεστές
Βιντεοσκόπηση: Έλενα Κολλάτου
Μοντάζ: Έλενα Κολλάτου
Προγραμματισμός Ασκήσεων: Ειρήνη Απέργη, Δημήτρης Βουδούρης
Υποτιτλισμός: Σοφία Πέτσα
Η βιντεοσκόπηση πραγματοποιήθηκε τον χειμώνα του 2024 στα studio του Mathesis στο Aθήνα.
Ως εικονίδιο του μαθήματος επιλέχθηκε μια δημιουργία της Shemelina, ⒸShutterstock.